رضا پوررحیم - بخش تحقیقات ویروسهای گیاهی، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
شیرین فرزادفر - بخش تحقیقات ویروسهای گیاهی، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
جعفر نیکان - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

سیب زمینی از محصولات مهم زراعی کشور میباشد. بیماریهای ویروسی از مهمترین عوامل محدودکننده این زراعت در غالب نقاط جهان محسوب میشوند. برخی ویروسهای عضو جنس Carlavirus موجب بروز آلودگیهای نهان و بدون علائم در این گیاه شده و در صورت عدم دقت در ردیابی آنها، بهسرعت از طریق انتقال توسط غده های بذری سیب زمینی آلوده در مزارع اشاعه و گسترش یافته و موجب بروز خسارت اقتصادی قابل توجه میشوند. در سال 1397 طی بازدید از مزارع سیب زمینی استان مرکزی تعدادی مزارع با بوته های بدون علائم مشکوک ویروسی مشاهده شد که محصول کمتری در مقایسه با سایر مزارع در همان منطقه داشتند. نمونه های برگی از این مزارع جمع آوری و ازنظر ابتلا به بیماریهای ویروسی مهم سیب زمینی شامل Potato virus Y-PVY، Potato virus X-PVX،Potato virus M-PVM، Potato virus S-PVS ، Potato virus A-PVA، Potato leaf roll virus -PLRV با استفاده از روش الایزا موردبررسی قرار گرفتند. از 29 نمونه موردبررسی فقط 3 مورد با PVX و یک مورد با PVY دارای واکنش مثبت بودند. از سایر نمونه های با واکنش منفی، تعداد پنج نمونه انتخابشده و آر.ان.ای کل بافت آنها استخراج و احتمال حضور آلودگی به ویروسهای عضو جنس Carlavirus در آنها با استفاده از جفت آغازگر Car-F2b و Car-R (اختصاصی کارلاویروسهای سیب زمینی) طی واکنش آر. تی.پی.سی.آر موردبررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان دهنده تکثیر یک قطعه دی.ان.ای به طول حدود 800 جفت باز در سه نمونه بود. توالی نوکلئوتیدی این قطعه به طور مستقیم تعیین شده و با استفاده از ابزار BLAST (در پایگاه اطلاعات (NCBI با توالیهای موجود در بانک ژن مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان دهنده وجود 94 تا 97 درصد یکنواختی با توالیهای گزارش شده از ناحیه3 ژنوم ویروس نهان سیب زمینی (Potato latent virus-PotLV) (شامل بخشی از ژن پروتئین پوششی و ژن پروتئین (11 kDa بود. مایه زنی مکانیکی نمونه های آلوده به PotLV روی گیاهان آزمون، منجر به سیستمیک شدن بدون علائم این ویروس در روی گیاهان توتون Nicotiana tabacum، N. rustica و N. glutinosa شد. مجموعه این نتایج وجود آلودگی به PotLV را در نمونه های سیب زمینی موردبررسی تائید نمود.