حبیب بیابانگرد - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه سیستان و بلوچستان
جمیله طیبی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه سیستان و بلوچستان

گرانیتوئید کوه سورمه در جنوب­خاوری استان خراسان جنوبی و 50 کیلومتری شمال باختری شهرستان نهبندان قرار دارد. از لحاظ تقسیمات زمین­شناسی ایران این توده در محل اتصال بخش خاوری پهنه لوت و زون زمین­درز سیستان واقع شده است. این توده­ از تعدادی توده کوچک به صورت استوک مانند و منقطع با روند عمومی شمال­باختری-جنوب­خاوری در داخل مجموعه­های فلیشی منتسب به سازند شمشک برونزد دارد؛ پیکره اصلی آن ترکیب دیوریتی و گرانودیوریتی دارد. پلاژیوکلاز، کوارتز، آلکالی­فلدسپار، هورنبلند و بیوتیت مهم­ترین کانی­های سازنده­ی توده­ها می­باشند. گرانیتوئید کوه سورمه کالکوآلکالن، متاآلومینوس تا پرآلومینوس و دارای خاستگاه آذرین (I) است.  شواهدی چون حضور هورنبلند، بیوتیت و نبود موسکوویت و داده های ژئوشیمیایی این گرانیتوئید نشان از خاستگاه آذرین این توده دارد. این توده­ها دارای غنی­شدگی از عناصر نادر خاکی سبک (LREE) و فقیر شدگی از عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) با الگوی مشابه می­باشند، این اختصاصات به احتمال بیانگر منشاء مشترک آن­ها است. نمودارهای جداکننده­ی محیط­های زمین­ساختی جایگاه گرانیتوئیدهای کوه سورمه را وابسته به کمان­های آتشفشانی حاشیه قاره معلوم می­دارد. تغییرات نسبت­های Th/Yb و Ta/Yb نشان می­دهد که ماگمای سازنده واحدهای گرانیتوئیدی متعلق به زون­های فرورانشی غنی شده می­باشند.

حاشیه قاره, گرانیتوئید سورمه, نهبندان, پهنه لوت