ندا شامحمدی - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا(س)

وقف از جمله سنتهایی است که در فرهنگ ایرانی- اسلامی، به آن توجه بسیاری شده است. اگرچه در قرآن کریم ، اشارهی مستقیمی به این سنت نشده اما مصداقهای آن در احادیث و روایات اسلامی به وفور یافت میشود . شاهنامهی فردوسی اثری است ادبی- تاریخی که بسیاری از سنن و آداب گذشتگان را در خود جای داده و نمودی روشن از قدمت برخی از سنن ارائه میدهد. وقف سنت حسنه ای است که در پژوهش حاضر تلاش شده است تا به روش کتابخانه ای و بازخوانی متن ، مصداقهای آن در شاهنامه و به تبع آن، در فرهنگ کهن ایران بررسی شود. بنابراین پژوهشگر بر آن شد تا مصداقهای وقف را به سه گروه صدقه و بخشش، وقف و قرض الحسنه تقسیم نماید. پس از خوانش متن و مطابقت ابیات برگزیده با تعاریف وقف در اسلام، اهمیت وقف در دوران پیش از اسلام مورد تایید قرار گرفت و با توجه به بررسی شاهد مثالها، نکتهی حائز اهمیت این است که شاهنامه اگرچه روایتگر تاریخ پیش از اسلام است اما تاثیرپذیری شاعر از دین اسلام، امری انکارناپذیر است و میتوان گفت که وقف و خیرات سنتهایی ایرانی و اسلامی هستند که در طول تاریخ همواره گره گشای نیازمندان جامعه بودهاند.

وقف؛ قرض الحسنه؛ صدقه؛ بخشش؛ شاهنامه ی فردوسی