محمدرضا قاسمی - پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور

شرایط ویژه ترکمنستان سبب شده تا اطلاعات زمین شناسی آن کمتر در دسترس علاقمندان قرار گیرد. پی سنگ ترکمنستان آمیزهای است پیچیده از سرزمینهای در پیوند با کمانهای ماگمایی که در پهنه های اقیانوسی آسیایی و شمال تتیس کهن در طی پالیوزوییک پسین و تریاس شکل گرفتند. بخش بزرگی از کشور با سکوی توران مطابقت دارد که توالی ستبر رسوبات بین پالیوزوییک پسین تا سنوزوییک بر روی آن انباشته شده است. نرخ رسوبگذاری این گستره در ژوراسیک میانی به بیشینه رسید و در استان زمین شناختی کپهداغ در جنوب به واسطه کشش پشت کمانی در بخشهای دوردست پهنه فرورانش تتیسنو اهمیتی ویژه داشت. بسته شدن تتیسنو و رویدادهای برخوردی در گستره های ایران، افغانستان و هند در جنوب ترکمنستان، منجر به وارونگی رژیم زمین ساختی از شرایط کششی به شرایط فشارشی در سنوزوییک پیشین شد. استان زمین شناختی کاسپین در باختر ترکمنستان در سنوزوییک سرگذشت زمین شناختی و زمین ساختی بسیار همانند با زون کاسپین جنوبی دارد. میدانهای گاز و نفت بزرگ کشور در سامانه های نفتی گوناگون استانهای زمین شناختی توران (آمودریا) و کاسپین شکل گرفته اند. پویش صحرای قره قوم و زهکشی های متغیر در عرض و پیرامون آن، تاثیر مهمی بر زمینریختشناسی و محیط زیست ترکمنستان داشته است. پدیده های ساختاری اصلی کشور در این نوشتار معرفی و توصیف شده اند.

ترکمنستان، زمین شناسی، سکوی توران، کاسپین، کپه داغ