حسین بستان - پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

اندیشه علم دینی با وجود کوشش­ های صورت­ گرفته در دهه­ های اخیر از سوی موافقان و مخالفان آن هنوز به نقطه روشنی نرسیده است. این مقاله با هدف بازخوانی یکی از مدل­های علم دینی، موسوم به مدل اجتهادی - تجربی که نخستین بار در اوائل دهه 1380 مطرح شد و به­ تدریج در ضمن چندین کتاب و مقاله شرح و بسط یافت، پس از توضیح کوتاهی درباره جایگاه این مدل در میان دیدگاه­ های علم دینی و معرفی کلی مبانی و روش­ شناسی این مدل، به رفع ابهامات و اشکالات آن در خلال ده محور پرداخته است. این محورها عبارت­ اند از: سقوط در دام تجربه­ گرایی، وابستگی به پارادایم­ های غربی، ابهام در تفکیک سطوح علم به تجربی و فراتجربی، عدم عینیت، عدم کفایت گزاره های متون دینی برای تولید علم، احتمال ابطال تجربی گزاره های دینی، ترجیح معرفت ضعیف­ تر بر معرفت قو ی­ تر، ابهام در وجه نام­ گذاری علم دینی، ابهام در امکان پیشرفت و مشکل عدم خلاقیت.

علم دینی, علوم انسانی اسلامی, مدل اجتهادی- تجربی, علم و ایدئولوژی