علیرضا کاوند - استادیار پایه ۶ رشته تفسیر و علوم قرآن؛ دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم؛ دانشکده تفسیر و معارف قرآن کریم قم
زهرا حاج کاظمی - کارشناسی ارشد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

یکی از موضوعات مهم در تحلیل و تفسیر آیات قرآن کریم، بررسی واژه ها می باشد. این پژوهش که با رویکردی توصیفی - تحلیلی نگاشته شده، به کاربردهای واژه استکبار در قرآن کریم می پردازد. هدف اصلی این پژوهش تبیین مفهومی و مصداقی واژه استکبار در قرآن کریم، بر اساس سیاق آیات و نیز با استناد به دیدگاهای مفسران شیعه و اهل تسنن است . در راستای رسیدن به این هدف، واژه استکبار دربیشتر آیات قرآن کریم از جهات وجوه معانی، اوصاف مورد بررسی قرار گرفت و روشن گردید که در هر کاربرد قرآنی کدام معنا یا مصداق موردنظراست، و از آنجایی که این پژوهش با رویکرد تفسیری دومکتب شیعه و اهل تسنن انجام شده، پس از بیان کاربرد واژه استکبار در آیات قرآن کریم دیدگاه مفسران این دو مکتب را نیز مورد بررسی قرار دادیم، نتیجه ای که حاصل شد این بود که میان کاربرد معنای واژه استکبار در برخی از موارد میان این دو دسته از مفسران وجوه اشتراک و در برخی از موارد وجوه اشتراک افتراق دیده شد. همچنین با بررسی صورت گرفته حاصل آمد که مفهوم اصلی واژه استکبار به معنای کبر و خودبزرگ بینی و خودداری کردن از حق آمده است، هرچنددر وجوه مختلفی به کار رفته است و مصادیق متفاوتی را می توان برای آن برشمرد.

استکبار، قرآن کریم، اوصاف، وجوه، شیعه و اهل تسنن