جعفر عموری - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب و مدرس دانشگاه پیام نور اهواز
صادق هاشمی امجد - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب و مدرس دانشگاه پیام نور اهواز
خیراله غرباوی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات عرب دانشگاه شهید چمران اهواز

واژه استکبار و مشتقات آن در نهج البلاغه در اغراض و مقاصد مختلفی به کار رفته است. و بر حسب همنشینی و مجاورت با کلمات دیگر معانی متفاوتی از آن به ذهن متبادر شده است. از جمله معانی متبادر شده به ذهن برای این واژه و مشتقات آن کلماتی همچون بغی، بطر، طاغی و... را می توان ذکر نمود. این جستار به شیوه توصیفی- تحلیلی در پی تبیین معانی مختلف واژه استکبار و کبر در نهج البلاغه است. ارمغان این پژوهش حاکی از آن است که بررسی و تحلیل خطبه های در بردارنده واژه استکبار به ما را به این نکته رهنمون می سازد که تجزیه ساختمان معنایی واژگان در بافت خطبه ها، میان واژه استکبار و کلمات کانونی آن، ارتباطی بنیادین و وابستگی معنایی وجود دارد. در واقع میان واژه استکبار و مترادف های آن یک نوع رابطه تساوی و تشابه یا رابطه جایگزینی و جانشینی برقرار است که تمییز دادن آنها از یکدیگر گاه بی نهایت دشوار می گردد.

معناشناسی، استکبار، نهج البلاغه