اکرم امینی زاده - بخش اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان
قاسم محمدی نژاد - دانشیار اصلاح نباتات، بخش اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی و پژوهشکده فناوری تولیدات گیاهی، دانشگاه شهید باهنر کرمان ، کرمان، ایران
بابک ناخدا - عضو هیات علمی و رئیس بخش تحقیقات فیزیولوژی مولکولی، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج

هدف: با توجه به اهمیت و کاربرد نشانگر­های اطلاع­رسان در برنامه­های اصلاحی گیاهان زراعی، این تحقیق با هدف شناسایی نشانگرهای مرتبط با صفات مورفولوژیک با استفاده از روش تجزیه ارتباطی در ژنوتیپ­های ارزن دم­روباهی انجام گرفت. مواد و روش­ها: به منظور شناسایی نشانگرهای مولکولی مرتبط با صفات زراعی در 30 ژنوتیپ ارزن دم­­روباهی (ارزن ایتالیایی Setaria italica L.)، از تجزیه ارتباطی با استفاده از مدل خطی مخلوط (MLM) استفاده شد. جهت اجتناب از لینکاژ دروغین، ابتدا مطالعه ساختار جمیعت انجام و 9 زیرگروه احتمالی در ژنوتیپ­های مورد مطالعه مشاهده شد. نتایج: تجزیه ارتباطی با در نظر گرفتن ساختار جمعیت و روابط خویشاوندی، 38 مکان پیوسته با 12 صفت زراعی را نشان داد. ضریب تبیین نشانگر در سطح بسیار معنی­داری از 102/0 تا 328/0 متغیر بود. نتایج نشان داد که از میان 12 ترکیب آغازگری AFLP استفاده شده در این مطالعه، ترکیبات آغازگری M-CTG/E-AAC، M-CTT/E-AAC و M-CTA/E-AAC موثرترین ترکیب­ها در بررسی تنوع ژنوتیپ­های مورد مطالعه بودند. همچنین تعدادی از نشانگرهای مورد بررسی نظیر M-CAA/E-AAC، M-CTG/E-AGC و M-CTT/E-AAC با چندین صفت نظیر ارتفاع، طول وعرض برگ، تعداد پنجه، وزن­هزار­دانه و عملکرد ­دانه در ارتباط بوده که بیشترین ارتباط با ترکیب آغازگری M-CTT/E-AAC مشاهده شد. نتیجه­گیری: شناسایی نشانگرهای مشترک اهمیت زیادی در برنامه­های به­نژادی گیاهان دارد زیرا گزینش همزمان چند صفت را امکان­پذیر می­کنند. این نشانگرها می­توانند در صورت لینکاژ نزدیک با ژن­های کنترل­کننده، در غربال ژرم­پلاسم استفاده شوند. همچنین در برنامه­های شناساییQTL در ژنوتیپ­یابی جمعیت­های حاصل از تلاقی ارزن مورد استفاده قرار گیرند. بنابراین اطلاعات حاصل از این مطالعه می­تواند در برنامه­های به­نژادی، جهت اصلاح به کمک نشانگر (MAS) در ارزن دم­­روباهی مفید باشد. 

ارزن دم روباهی, تجزیه ارتباطی, نشانگر AFLP