اعظم ابدالی - دانشجوی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد
جهانگیر صفری - استاد تمام گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد

مسئله ارتباطات در جوامع انسانی امری بدیهی و جزو جدای ناپذیر این جوامع محسوب می شود. اما ارتباط تنها کلامی و گفتاری نیست. ارتباط غیرکلامی که به واسطه لحن، حرکات صورت و بدن، حالات چهره، نوع پوشش ظاهری، فاصله افراد و مواردی از این دست انجام می گیرد و اصطلاحا زبان بدن نامیده می شوند. به عنوان شاخه ای از ارتباطات انسانی در تفهیم و روابط اجتماعی افراد نقش مهمی دارد؛ چون در بسیاری موارد می توانندمفهومی مکمل گفتار گوینده یا برخلاف مقصود او را به مخاطب انتقال دهند. زبان بدن ریشه در فرهنگ رفتاری اقوام دارد بنابراین یکی از منابع تحقیق پیرامون آن آثار روایی و داستانی هر ملتی است. در حوزه ادبیات رفتارهای غیرکلامی در بیان، تجسم و تفهیم معانی از حیث نشانه شناسی، تصویرسازی ها و کنایات موثر واقع می شوند. این مقاله کوشیده ضمن پرداختن به مفهوم علائم و نشانه های حرکتی و رفتاری، چگونگی درک ودریافت زبان بدن، به بررسی نمونه های آن در روایت شاهنامه و نقش روابط غیرکلامی در بازیابی احساسات قهرمانان و شخصیت ها بپردازد. با توجه به بررسی های صورت گرفته رویکرد فردوسی به ارتباط غیرکلامی در روایت شاهنامه بیشتر ناظر بر توصیف دقیق و تصویر زنده حالات و روحیات شخصیت های حماسی، جلب توجه مخاطب با هدف همذات- پنداری و برانگیختن احساسات پرشور ملی خصوصا ایجاد فضایی حماسی تر با توصیف دقیق رفتارهای غیرکلامی شخصیت هاست.

شعر روایی، ارتباط غیرکلامی، ویژگی های رفتاری و حرکتی، شاهنامه فردوسی