رحیم قدیمی پور - بخش تحقیق و توسعه، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی شعبه شمال غرب کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مرند
مسعود قربانپور - گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید چمران اهواز
داریوش غریبی - دانشیار گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید چمران اهواز
منصور میاحی - گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید چمران اهواز

مطالعه حاضر با هدف تایید مولکولی، تعیین تیپ کپسولی و بررسی 12 عامل مهم حدت شامل ompH، oma87، sodA، sodC، hgbA، hgbB، exBD-tonB، nanB، nanH، ptfA، pfhAوtoxA 18 جدایه طیوری پاستورلا مولتوسیدا از مناطق مختلف ایران به همراه یک سویه از ارگانیسم که از موارد همه­گیری­ پاستورلوز در مناطق شمالی کشور جداسازی شده بود، و نیز بررسی کشندگی جدایه­های حاد در جنین و نیمچه ماکیان طراحی گردید. برای تایید مولکولی جدایه­های مورد آزمایش از پرایمرهای اختصاصی ژن kmt1 و برای تعیین­ تیپ کپسولی و شناسایی عوامل حدت آن­ها از روش PCR چندگانه و پرایمرهای اختصاصی ژن­های مسئول بیوسنتز کپسول و ژن­های کدکننده عوامل حدت ارگانیسم بهره برده­شد. تمام جدایه­ها از نظر مولکولی تایید شدند ولی از نظر تیپ کپسولی، 16 جدایه (8/88 درصد) به همراه سویه جداشده از موارد همه­گیری­ پاستورلوز متعلق به تیپ A بوده و دو جدایه (1/11درصد) غیرقابل تیپ­بندی بودند. آزمایش شناسایی عوامل حدت نشان­داد که 100 درصد جدایه­ها دارای شش ژن­ حدت sodC، hgbA، hgbB، nanB، nanHو ptfAمی­باشند. ژن­های oma87، exBD-tonB، ompH، sodAو pfhAنیز به­ ترتیب در 4/94، 4/94، 3/83، 6/66 و 7/27 درصد از جدایه­ها حضور داشتند درحالی­که هیچ­کدام از آن­ها حامل ژن ­toxAنبودند. جهت تعیین میزان کشندگی 50 درصد جدایه­ها برای جنین ماکیان (Chicken embryo lethal dose 50) (CELD50) و نیز محاسبه دوز­ کشندگی 50 درصد آن­ها در ماکیان (Lethal dose 50) (LD50)، رقت­های مختلف پنج جدایه حاد واجد اکثر ژن های حدت و نیز سویه جداشده از موارد همه­گیری­ پاستورلوز به ترتیب به تخم­مرغ­های جنین­دار و نیمچه­های تخم­گذار تلقیح گردیدند. بر اساس نتایج محاسبه CELD50، با اینکه هر شش جدایه قادر به تلف نمودن جنین ماکیان بودند ولی سویه جداشده از موارد همه­گیری­ پاستورلوز به­عنوان حادترین جدایه مشخص گردید. نتایج آزمایش تعیین LD50 نشان داد که هیچ­کدام از پنج جدایه حاد قادر به تلف نمودن پرندگان تحت­آزمایش نبودند در حالی­که میزان LD50 سویه جداشده از موارد همه­گیری­ پاستورلوز 101×5 واحد تشکیل­دهنده­ پرگنه به ازای هر پرنده (cfu/case) محاسبه گردید و این سویه به عنوان حادترین جدایه تحت بررسی شناسایی شد. یافته­های پژوهش جاری نشان داد با اینکه جدایه­های پاستورلا مولتوسیدای طیور ایران حاوی اغلب ژن­های حدت بوده و حادترین آن­ها قادر به تلف­نمودن جنین­ ماکیان نیز بودند ولی هیچ­کدام از این جدایه­ها توانایی عفونی­سازی نیمچه ماکیان را نداشته و حدت سویه­های جداشده از پرندگان مبتلا به شکل فوق­حاد بیماری در طی همه­گیری­ها، به مراتب بالاتر می­باشد. داده­های مطالعه حاضر می­تواند در طراحی واکسن­های جدید و کارآمدی که قادر به ایجاد محافظت قابل­قبول در جمعیت­های دامی باشند، مفید واقع گردد.

پاستورلا مولتوسیدا, پاستورلوز طیور, عوامل حدت, CELD50, LD50