حسنعلی عرب - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه هنر شیراز
ستار خالدیان - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه هنر شیراز

مانویت از جمله ادیانی است که در دوره ساسانی و با تاسی از فرهنگ و جامعه دوره اشکانی شکل میگیرد. مانی، پیامبر این دین نوظهور با دیدگاه های عمیقش که حاصل حضور در اجتماع مذاهب مختلف بود، و نیز با در پیش گرفتن روش نقاشی جهت انتقال دیدگاه هایش گام بزرگی در تحول جامعه ایرانی برداشت. حضور ادیان مختلف زردشتی، مسیحیت، بودایی، مندایی و حتی فرقه های کوچک، تاثیرات عمیق بر رویکرد مانی و پیروانش گذاشت. این زمان، مصادف با قدرت گیری سلسله جدیدی در ایران گردید که سودای رقابت همه جانبه با امپراتوری روم داشت و جامعه ایرانی نیز همسو با حکومت مرکزی ساسانیان، به سوی وحدت مذهبی گام برداشت. روحانیون زردشتی قدرت گرفته و در این میان کار بر مانی انقدر سخت گردید که به ناچار خود و پیروانش را به اقصی نقاط جهان آن روز برای تبلیغ فرستاد و خود در جندی شاپور، پس از شکست از روحانیون زردشتی به دار اویخته شد. تعقیب مانویها از سوی حکومت ساسانی، مهمترین عامل گسترش این دین، از غرب تا اروپا و از شرق تا چین گردید.

مانی، مانویت، ساسانیان، زردشتی، مسیحیت، بوداییان