حسن احمدی فرد

آل از موجودات موهومی است؛ عجوزه ای خوف انگیز که شکم زائو را می درد و جگرش را می برد؛ از این رو نباید زن پا به ماه، یا تازه زا را در جایی تنها گذاشت؛ تا آنگاه که هفت روز، یا ده روز پس از زایش، غسل کند و پاک شود. باور آل، در بین عامه باور فراگیری است؛ از کرمانشاه و همدان در غرب ایران زمین (نشریه فرهنگ همدان، سال چهارم شماره 13 و 14 )، تا تایباد و باخرز در شرق آن (مشایخی 188 ) از گیلان و مازندران بر کناره دریای مازندران (یوسفی 87 )، تا بوشهر بر ساحل خلیج فارس (غریبی 176 ) آل، دشمن زائوهاست و به اشکل گوناگون به آنها آسیب می رساند. این باور البته در جغرافیایی بسیار وسیع تر از مرزهای ایران کنونی هم رواج دارد. باوری چنین فراگیر نمی تواند بی ریشه باشد و ریشه باورها، عموما به روزگار اسطوره ها می رسد؛ از این رو، بنظر می رسد در جست و جوی چیستی آل، بیشتر از آنکه در گونه ای از آدمیان دور از تمدن، در پی او باشیم (ویکیپدیا ذیل واژه آل به نقل از دانشنامه اسلامی جلد 1 صفحه 173 )، باید او را در میان اهریمنان اسطوره ای سراغ کنیم. شناخت تصویری که از او در ذهن عامه نقش بسته، می تواند آغاز این جست و جو باشد.