پگاه قشلاقی - دانشجوی دکتری شیلات (تولید و بهره برداری)، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه هرمزگان

نوعی از آلودگی دریا که از بزرگترین تهدیدات محیط زیست دریایی و سلامت بشر محسوب می شود، ناشی از آب توازن کشتی هاست و به سادگی نمی توان آن را در ردیف انواع دیگر آلودگی ها طبقه بندی کرد. انتقال عمدی یا غیر عمدی گونه های غیر بومی ارگانیسم های زنده و عوامل بیماریزا از طریق آب توازن کشتی ها تهدید جدی برای گونه های بومی منطقه بوده و موجب تغییر در ساختار ژنی اکوسیستم های دریایی می گردد. اصولا هر چیزی که به قدری کوچک باشد که بتواند از پمپ برداشت آب توازن عبور کند قابلیت جابه جایی را دارد .ورود گونه های تازه وارد به اکوسیستم های جدید، در درجه اول ساختار شبکه غذایی محیط را به طور گسترده ای تغییر داده و موجب کاهش تنوع زیستی دریا می گردد. آلودگی دریایی ناشی از انتقال گونه های مضر آبزی غیر بومی به یک معضل جهانی تبدیل شده و حل این مشکل جز با همکاری همه جانبه و یکنواخت جهانی امکانپذیر نمی باشد. سازمان بین المللی دریانوردی IMO از سال 1973 ، فعالیت خود را از طریق کشورهای عضو در ارتباط با تدوین کنوانسیونی به منظور پرداختن به مسائل آلودگی موضوع آب توازن بنام کنوانسیون مارپل آغاز کرد که مشکل آلودگی دریا توسط کشتی ها را عنوان کرده و حمل و نقل دریایی را تحت ضوابط و مقررات خاصی در آورده است. منطقه خلیج فارس با تحمل حجم بالایی از ترانزیت نفتی با عوارض منفی ناشی از آن برمحیط زیست دریایی روبروست که بخش اعظم آلودگی های خلیج فارس ناشی از تردد کشتی های تجاری است که از تنگه هرمز تا ترمینال های نفتی در کشورهای منطقه را شامل می شود. در مقاله پیش رو جنبه های مدیریتی آب توازن کشتی ها به منظور کاهش و کنترل جابجایی گونه های دریایی و پیشنهاداتی جهت مدیریت بهینه اکوسیستم دریایی خلیج فارس و متاثر از این آلودگی ارائه شده است.

آب توازن کشتی، آلودگی دریا، خلیج فارس، کنوانسیون مارپل، گونه های مهاجم آبزی، مدیریت آب توازن