راهبردهای کاهش آسیب پذیری شهر در برابر تهدیدات نظامی (نمونه موردی: ناحیه یک از منطقه یازده تهران)

تحولات ایجادشده ناشی از تمرکز فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در شهرها و نیز عدم توجه به ویژگی های یکمحیط ایمن و آماده در برابر تهدیدات نظامی طی دهه های اخیر، آسیب پذیری شهرهای امروزی به عنوان بستر زیست انسان در راهرسیدن به زندگی پایدار شهری را در مواقع بحران افزایش داده است. براین اساس برنامه ریزی شهری به دنبال ارتقای کیفیت زندگیساکنان و ساختن شهری ایمن و امن برای زندگی در تمامی شرایط بویژه در زمان بحران است که راه دستیابی به این مهم از طریقشناخت اصول پدافندغیرعامل به منظور کاهش آسیب پذیری شهرها در زمان بروز تهدیدات نظامی است. بنابراین در این تحقیقعوامل موثر بر کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر تهدیدات نظامی براساس رویکرد پدافندغیرعامل شناسایی شده و به سنجش آنهادر کلانشهر تهران به عنوان پایتخت سیاسی و اقتصادی کشور پرداخته می شود. در این پژوهش از ناحیه یک منطقه 11 شهر تهرانبه عنوان محدوده مطالعاتی استفاده شده است. این ناحیه در اکثر طرح های فرادست به عنوان بخش مهمی از هسته مرکزی شهرتهران معرفی شده است و به علت استقرار طیف وسیعی از کاربری های مهم شهری، فراشهری و ملی، در حملات هوایی آسیب پذیربه نظر می رسد. براین اساس روش مطالعه حاضر، توصیفی-تحلیلی و برای گردآوری دادهها از سه روش بررسی اسنادی، مشاهدهمیدانی و پیمایشی (توزیع پرسشنامه) بهره گرفته شده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار ARCGIS ، SPSSو EXPERT CHOICE استفاده شده است و از روش AHP برای وزن دهی شاخص های پدافندغیرعامل و از آزمون فریدمن برایاولویت بندی راهبردهای کاهش آسیب پذیری ناحیه مطالعاتی در مواقع بروز تهدیدات نظامی استفاده شده است. نتایج نشان میدهدکه معیارهای پراکنش جمعیت (وزن: 0.230)، ویژگی های کالبدی بافت و فرم (وزن: 0.221) و سازگاری کاربری ها (وزن: 0.147)بیشترین وزن را دربین معیارهای آسیب پذیری کسب کردند و 86 درصد از سطح نمونه مطالعاتی نیز دارای آسیب پذیری متوسطرو به بالا در برابر تهدیدات نظامی می باشد. همچنین مهمترین راهبردهای کاهش آسیب پذیری در برابر تهدیدات نظامی به ترتیب،توسعه کاربری های چندعملکردی در محدوده با ساماندهی کاربری های فرهنگی و مذهبی ((W(7)O(8)، ساماندهی و مکانیابی فضاهایسبز و باز در محدوده برای تعریف مراکز پشتیبان در زمان بحران ((W(6)O(5) و توجه به ایجاد فضاهای امن در محدوده ((S(4)O(4) شناساییشده است.

کلیدواژه ها:

پدافندغیرعامل ، تهدیدات نظامی ، پهنه بندی آسیب پذیری ، ناحیه 1 منطقه 11 تهران