بررسی نقوش مهرهای فلات مرکزی ایران در دوره ی مس- سنگی و مفرغ با تاکید بر نقوش جانوری

مهرها؛ از با ارزش ترین آثار باقی مانده جوامع بشری پیش از تاریخ و تاریخی فلات ایران به شمار می آیند و از جمله اسنادی هستند که به علت حجم کم آن ممکن است از یک طبقه فرهنگی وارد طبقه فرهنگی دیگری در یک محل شده باشند و یا اینکه از محلی به محل دیگر و یا از تمدنی به تمدن دیگر انتقال یافته باشند. مهرها، علاوه برکاربرد مذهبی جنبه ی زینتی هم داشتند. سپس با گسترش مبادلات اقتصادی و مالکیت افراد، کاربرد تجاری نیز پیدا کردند. نقش های مختلف هندسی و سپس نقوش حیوانی، انسانی و گیاهی جلوه یافته و کاربرد آنها روی مهرها نیز فزونی مییابد. دراین مقاله که از نوع توصیفی تحلیلی و دارای صورتی گزارشی است، به منظور توصیف عینی و کیفی محتوای مفاهیم به صورت نظام دار به تجزیه و تحلیل و توصیف نقوش با تاکید بر نقوش جانوری برروی مهرهای فلات مرکزی ایران در محدوده ی مس سنگی و مفرغ پرداخته شده است و با استفاده از منابع کتابخانه ای و مطالعه ی آنها و یافته های موجود به این نتیجه میرسیم که اکثرنقوش مهرهای دوره ی مس سنگی را نقوش هندسی تشکیل داده و هیچگونه نقش جانوری بر روی مهرها حک نشده است و با آغاز دوره ی مفرغ؛ شاهد حک شدن نقوش جانوری به صورت استلیزه برروی مهرهای استوانه ای و اثر مهرهای به جای مانده از این دوره هستیم. در تپه ی سیلک نیز در دوره ی مفرغ استفاده از مهرهای مسطح منسوخ و به جای آن استفاده ازمهرهای استوانه ای رایج شده است اما در تپه ی حصار؛ به لحاظ درصد فراوانی، مهرهای مسطح رواج گسترده داشته و فقط دو مهر استوانه ای کشف شده است.

کلیدواژه ها:

مهر ، نقوش ، فلات مرکزی ، مس سنگی ، مفرغ