بررسی تاثیر اسیدی کردن جزیی دو نوع سنگ فسفات داخلی با اسید نیتریک جهت افزایش اثر بخشی نسبی

تیمار کردن سنگ فسفاتها با اسید، یک تکنیک امیدبخش برای افزایش حلالیت و در نتیجه افزایش قابلیت جذب فسفر گیاه از سنگ فسفاتها می باشد. در این تحقیق برای افزایش حلالیت و کارایی سنگ فسفات، از روش اسیدی کردن جزیی سنگ فسفات استفاده شد. بدین منظور یک نمونه از کنسانتره سنگ فسفات تغلیظ شده آذرین آسفوردی یزد و یک نمونه از سنگ فسفات خام، تهیه گردید. به منظور ارزیابی میزان تغییرات حلالیت سنگ فسفات ها با اسید نیتریک، آزمایشات اندازه گیری فسفر محلول در آب، فسفر محلول در سیترات و غیر محلول در سیترات بر روی هر دو نوع سنگ فسفات، انجام شد. بدین منظور، نمونه های سنگ فسفات خام و سنگ فسفات تغلیظ شده با اسید نیتریک در سه سطح غلظت متفاوت 20،10 و 40 درصد و در دو دمای متفاوت (75 و 25 درجه سانتیگراد) با سه تکرار، تیمار شد. غلظت اسید متناسب با میزان کربنات کلسیم موجود در هر کدام از سنگ فسفات ها تعیین گردید. برای بررسی تاثیر بازه های زمانی مختلف برتغییرات میزان حلالیت سنگ فسفاتها، چهار بازه ی زمانی مختلف (1، 20،10 و 40 روز ) پس از تیمار کردن سنگ فسفاتها با اسید برای نمونه برداری انتخاب شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار آماری MSTATC و مقایسه میانگین تیمارها با آزمون دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که اثر اصلی همه تیمار ها بر میزان فسفر محلول در آب و محلول در سیترات در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد و اثر اصلی غلظت اسید نیتریک بر میزان فسفر غیر محلول در سیترات، معنی دار نشد. تاثیر غلظت 40 درصد اسید نیتریک بر افزایش مقدار فسفر محلول در آب نسبت به غلظت 20 و 10 درصد، دارای بیشترین مقدار (5 درصد) بود، درصورتی که مقدار فسفر محلول در سیترات نمونه هایی که با غلظت 10 درصد اسید نیتریک تیمار شده بودند به میزان 25 درصد، نسبت به بقیه نمونه ها بیشتر بود و در مقدار فسفر غیر محلول در سیترات، در سه سطح متفاوت غلظت اسید نیتریک، تفاوتی مشاهده نشد. اثر نوع سنگ فسفات بر افزایش مقدار فسفر محلول در آب و مقدار فسفر محلول در سیترات و فسفر غیر محلول در سیترات در سنگ فسفات تغلیظ شده بیشتر از سنگ فسفات خام بود. هر دو دمای اعمال شده تغییر مقدار فسفر محلول در آب، محلول در سیترات و غیر محلول در سیترات تفاوت اندکی داشت به طوریکه در بازه ی زمانی 10روز پس از تیمار شدن هر دو نوع سنگ فسفات با اسید، مقدار فسفرمحلول در آب بیشترین مقدار (7/2درصد) بود و با افزایش دما و بازه زمانی، به میزان اندکی کاهش یافت در صورتی که مقدار فسفر محلول در سیترات در بازه ی زمانی 40 روز بیشترین مقدار (75/22 درصد) و در بازه ی زمانی 10روز، کمترین مقدار بود و با افزایش دما و بازه زمانی، به میزان اندکی افزایش یافت. همچنین مقدار فسفر غیرمحلول در سیترات نسبت به مقدار فسفر محلول در سیترات، در بازه های زمانی مختلف، کاملا برعکس بود. تیمار بازه زمانی 10 روز، غلظت 40 درصد اسیدنیتریک، سنگ فسفات تغلیظ شده و دمای 75 درجه سانتیگراد تیمار برتر در آزادسازی فسفر محلول در آب به میزان 35/11 درصد بود و تیمار بازه زمانی 20 روز، غلظت 20 درصد اسیدنیتریک، سنگ فسفات تغلیظ شده و دمای 25 درجه سانتیگراد تیمار برتر در آزادسازی فسفر محلول در سیترات به میزان 65/30 درصد بود. همچنین تیمار بازه زمانی 40 روز، غلظت 10 درصد اسیدنیتریک، سنگ فسفات خام و دمای 25 درجه سانتیگراد تیمار بیشترین فسفر غیرمحلول در سیترات به میزان 85/5 درصد بود.کلمات کلیدی: سنگ فسفات جزیی اسیدی شده، اسید نیتریک، خاک فسفات داخلی