تنوع ژنتیکی جدایه های ‭Fusarium oxysporum f.sp. cepae ‬عامل بیماری پوسیدگی ریشه و طبق پیاز و ارزیابی واکنش ژنوتیپ های بومی پیاز نسبت به آن

در این پژوهش، بیماری زایی و تنوع ژنتیکی جدایه های قارچ ‭Fusarium oxysporum f.sp. cepa (FOC) ‬عامل پوسیدگی ریشه و طبق‭(RPR) ‬پیاز ‭(Allium cepa L.)‬، روی ‮‭26‬ جدایه، از مجموع ‮‭254‬ جدایه از مناطق مهم پیازکاری کشور، شامل استانهای فارس، اصفهان و آذربایجان، با استفاده از ‮‭30‬ آغازگر تصادفی و نشانگر‭PCR-RAPD ‬انجام شد. هم چنین، مقاومت ده ژنوتیپ پیاز مورد کشت کشور، در دو سطح گلخانه و مزرعه، با مایه زنی قارچ عامل بیماری ‭FOC ‬در مقایسه با شاهد، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. ژنوتیپهای مورد آزمون شامل: قرمز آذر شهر، سفید قم، هرسین، درچه اصفهان، سفید کاشان، اسحاق آباد نیشابور، ابرکوه یزد و قولی قصه زنجان در مقایسه با دو ژنوتیپ خارجی شامل: تگزاس ارلی گرانو و سوییت اسپانیش بودند. میزان حساسیت ژنوتیپهای پیاز، توسط صفات درصد آلودگی، شدت و شاخص بیماری طی سه مرحلهی مختلف از رشد گیاه پیاز تعیین گردید. نتایج بررسی بیماریزایی، اختلاف قابل توجه و معنیداری را بین جدایهها به اثبات رساند. به طوری که بیشترین بیماریزایی مربوط به جدایه های آذرشهر 9 و برآآن-3 اصفهان، با شدت یکسان ‮‭80/55‬ درصد و کمترین متعلق به جدایه شیراز- 2 با شدت ‮‭38/33‬ درصد بود. مطالعات ژنتیکی، نشان داد که از بین ‮‭30‬ آغازگر تصادفی مورد استفاده، ‮‭10‬ آغازگر ایجاد چند شکلی نمودند. تعداد قطعات تکثیر شده، توسط آغازگرهای مختلف، متفاوت بود به نحوی که دامنهی تعداد باند تولید شده توسط آغازگرهای تصادفی بین‮‭5-14‬ باند مشخص گردید. آغازگر‮‭17‬‭-OPP ‬بیشترین باند، در حالی که آغازگر ‭OPC‬9 کمترین باند را ایجاد نمود. درصد چند شکلی آغازگرهای تصادفی، بین‮‭66/6-100‬ درصد متغیر بود. بهطوریکه آغازگرهای‮‭18‬‭-OPx-‬‮‭14‬، ‭OPP-‬‮‭19 , OPP-‬‮‭17‬ ‭OPA-‬‮‭03‬،‭OPC-‬‮‭08 , OPF-‬‮‭10‬، ‭OPP-‬‮‭16 , OPP ‬دارای ‮‭100‬درصد چندشکلی و‮‭17‬‭-OPB ‬دارای کمترین درصد چند شکلی بودند. میانگین درصد چند شکلی، برای آغازگرهای تصادفی ‮‭82/22‬ درصد تعیین گردید. نتایج مطالعه آغازگرهای تصادفی نشان داد که بیشترین تشابه، بین جدایه شیراز ‮‭10‬و شیراز،5 با ضریب تشابه ‮‭0/731‬ و کمترین تشابه، به ترتیب بین شیراز2 وشیراز7 با ضریب تشابه ‮‭0/264‬ بود. دامنه ضریب تشابه ژنتیکی بین جدایه ها ‮‭264 0/731‬/،0 با میانگین ضریب تشابه ژنتیکی‮‭0/497‬ و ضریب کوفنتیک ‮‭728‬‭/ . r =‬، برآورد شد. در خصوص ارتباط بین بیماری زایی و تنوع ژنتیکی، این که ارتباطی بین بیماری زایی و تنوع حاصل از بررسی های ژنتیکی در این تحقیق مشاهده نشد. هم چنین، ارزیابی مقاومت ژنوتیپها، نشان داد که از حساسیت متفاوت در واکنش به عامل بیماری ‭RPR ‬برخوردار بوده که با اثر معنی دار به طور مستقل عمل نمودند. ژنوتیپها، در واکنش به بیماری‭RPR ‬، به پنج گروه متفاوت، مقاوم، نسبتا مقاوم، متحمل، نسبتا حساس و حساس، طبقه بندی شدند. صفات شدت و شاخص بیماری، اختلاف معنی دار را بین ژنوتیپها نشان داد. میانگین مرکب شدت بیماری در مجموع گلخانه ومزرعه نشان داد که ژنوتیپ قولی قصه زنجان، دارای بیشترین شدت بیماری با میانگین ‮‭67/61‬ درصد و کمترین متعلق به ژنوتیپ سفید کاشان با میانگین ‮‭31/38‬ درصد بوده است. واژه های کلیدی: پیاز، بیماری زایی، تنوع ژنتیکی، مقاومت، پوسیدگی، ریشه و طبق، ، جدایه