ارزیابی گلخانه ای مقاومت به بیماری لکه موجی آلتر ناریایی در توده های گوجه فرنگی بانک ژن گیاهی ملی ایران

گونه های ‭Alternaria spp. ‬از عوامل بیماری زای مهم در محصول گوجه فرنگی است که باعث ایجاد لکه حلقوی روی برگ، شانکر ساقه، و آلودگیصهای میوه می گردند. استفاده از ارقام مقاوم در برنامه های اصلاح نژادی یکی از موثرترین و مقرون به صرفه ترین روشصهای جلوگیری از این بیماری می باشد. در این تحقیق تعداد‮‭48‬ نمونه ژنتیکی گوجه فرنگی از کلکسیون گوجه فرنگی نگهصداری شده در بانک ژن گیاهی ملی ایران به گونه ای اتخاب شدند که در صورت موجود بودن بذر کافی 3 نمونه ژنتیکی از هر استان انتخاب شده باشد. نمونه ها در مزرعه تحقیقاتی بخش ژنتیک و بانک ژن گیاهی ملی ایران که آلودگی به این بیماری در آن مشاهده شده بود، کشت گردید. یادداشت برداری ها به محض رویت اولین علایم به فواصل 8 روزه ودر پنج نوبت انجام پذیرفت. واکنش به بیماری نمونه های ژنتیکی بر اساس میانگین سطح زیرمنحنی پیشرفت بیماری مقایسه شدند و ‮‭30‬ نمونه ژنتیکی دارای تحمل نسبی بالاتر جهت بررسی های گلخانه ای انتخاب شدند. در تابستان ‮‭1389‬ نمونه برداری گیاهان مشکوک به آلودگی در مناطق کشت گوجه فرنگی شامل استان های اصفهان، ارومیه، همدان، لرستان، خراسان رضوی، خوزستان، فارس، تهران و مرکزی انجام گردید ‮‭51‬ جدایه قارچ بر اساس مطالعات مورفولوژیکی از جنس ‭Alternaria ‬تشخیص داده شد، که شامل گونه های ‭A. alternata‬، ‭A. tenuissima‬، ‭A. arborescens‬، ‭A. infectoria‬، ‭A. dumosa‬، بودند. به منظور انتخاب جدایه با شدت بیماریزایی بالا ‮‭51‬ جدایه قارچ روی نمونه حساس گوجه فرنگی مایه زنی گردید. جدایهص عامل لکهصموجی از گونه ‭Alternaria arborescens ‬جدا شده از گرگان شدت بیماریزایی بالاتری داشت برای ارزیابی مقاومت در مرحله گیاهچه درشرایط گلخانهصای ‮‭30‬ نمونه ژنتیکی منتخب از مرحله اول تحقیق استفاده گردید. نمونه های ‮‭1076‬‭-A‬‮‭1033-72‬ ، A‮‭72‬-،‮‭1058‬ A‮‭72‬ با حداقل درصد پیشرفت بیماری مقاومت بالاتری نشان دادند و در مرحله بعد سه نمونه ژنتیکی‮‭1079‬‭-A‬‮‭72‬-،‮‭1052‬ K‮‭72‬-،‮‭1033‬ A‮‭72‬ مقاومت نسبی داشتند. سایر نمونه ها با سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری نسبتا"زیاد در گروه حساس تا خیلی حساس طبقه بندی شدند. نمونه ‮‭982‬‭-K‬‮‭72‬ با سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری بیشتر از %‮‭90‬ حساس ترین نمونه و به ترتیب نمونه های ‮‭1032‬‭-A‬‮‭72‬-،‮‭907‬ A‮‭72‬- ،‮‭1075‬ A،‮‭72‬ به ترتیب در رده های بعدی حساسیت قرار گرفتند. دو نمونه ژنتیکی ‮‭1058‬‭-A‬‮‭1033-72‬ ، A‮‭72‬ را که در دو مرحله گلخانه و مزرعه بیشترین مقاومت به بیماری را نشان دادند جهت بررسی های بعدی و استفاده در برنامه های اصلاح ارقام گوجه فرنگی توصیه میصگردد. کلمات کلیدی: گوجه فرنگی، بیماری لکه موجی ، مقاومت، ژرم پلاسم و آلترناریا