بررسی اقتصادی تاثیر استفاده از کودهای آلی و شیمیایی بر کمیت و کیفیت گندم - ذرت و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در پلات های ثابت

جنبش بوم شناسی عصر کنونی و هراس از آلودگی خاک و آب به وسیله مواد شیمیایی از یک سو و افزایش روز افزون جمعیت و تقاضای بیشتر برای غذا و در نتیجه استفاده متمرکز از خاکصها از سوی دیگر، لزوم استفاده از مواد آلی در خاکصها را بیش از پیش کرده است. بهصطورصکلی بروز مشکلات فراوان زیست محیطی و کاهش روز افزون ماده آلی خاکصهای کشور (به کمتر از یک در صد)منجرگردیدتادراستان فارس این تحقیق از سال ‮‭89‬ به مدت 4 سال به صورت تناوب گندم-ذرت بهصمرحله اجرا درآید.این آزمایش با یازده تیمار شامل: 1- مصرف کودهای شیمیایی کم مصرف و فسفر و پتاسبم بر اساس آزمون خاک و ‮‭180‬ کیلوگرم نیتروژن خالص در سه مرحله پنجه، ساقه و ظهور سنبلچه2-کمپوست غنی محلی به میزان ‮‭10‬ تن در هکتار 3- کود حیوانی به میزان ‮‭10‬ تن در هکتار 4- کمپوست حاصل از زباله شهری به میزان ‮‭10‬ تن در هکتار 5- کمپوست غنی محلی به میزان ‮‭10‬ تن در هکتار+ مابقی نیتروژن توصیه شده در تیمار شماره 1 (میزان نیتروژن در کمپوست از ‮‭180‬ کیلوگرم نیتروژن کود شیمیایی کسر و سپس مابقی نیتروژن توسط کود شیمیایی تا مین و در سه مرحله مذکور مصرف می شود) 6- کود حیوانی به میزان ‮‭10‬ تن در هکتار+ مابقی میزان کودهای توصیه شده در تیمار شماره 1 (میزان نیتروژن در کود حیوانی از ‮‭180‬ کیلوگرم نیتروژن کود شیمیایی کسر و سپس مابقی نیتروژن توسط کود شیمیایی تا مین و در سه مرحله مذکور مصرف می شود). 7- کمپوست حاصل از زباله شهری به میزان ‮‭10‬ تن در هکتار+ مابقی میزان کودهای توصیه شده در تیمار شماره 1 (میزان نیتروژن در کمپوست حاصل از زباله شهری از ‮‭180‬ کیلوگرم نیتروژن کود شیمیایی کسر و سپس مابقی نیتروژن توسط کود شیمیایی تا مین و در سه مرحله مذکور مصرف می شود) ‮‭25 -8‬ درصد نیتروژن از منبع اوره همراه با ‮‭10‬ تن کمپوست غنی محلی قبل از کشت +‮‭75‬ درصد نیتروژن توصیه شده از منبع اوره به صورت سرک در سه مرحله فوق ‮‭25-9‬ درصد نیتروژن توصیه شده در تیمار یک از منبع اوره همراه با ‮‭10‬ تن کود حیوانی قبل از کشت +‮‭75‬ درصد نیتروژن توصیه شده از منبع اوره به صورت سرک در سه مرحله فوق ‮‭25- 10‬ درصد نیتروژن توصیه شده در تیمار یک از منبع اوره همراه با ‮‭10‬ تن کمپوست حاصل از زباله شهری قبل از کشت +‮‭75‬ درصد نیتروژن توصیه شده از منبع اوره به صورت سرک در سه مرحله فوق ‮‭11‬-چای کمپوستی به میزان ‮‭6000‬ لیتر در هکتار(3هزارلیترخالص + 3هزارلیترآب)، در قالب طرح بلوکصهای کامل تصادفی در سه تکرار به مرحله اجرا درص آمد. به منظور ارزیابی اقتصادی طرح پس از محاسبه بازده برنامه هر یک از تیمارها با استفاده از معیارهای کارایی ریسک از قبیل قاعده کسری ، معیارهای برتری تصادفی درجه 1 و برتری تصادفی درجه 2 فرآیند تصمیم سازی در انتخاب گزینه برتر (تیمارهای تغذیه آلی و شیمیایی) اقدام گردید. نتایج نشان داد که که تاثیر تیمارهای مختلف بر میانگین دانه گندم، میانگین وزن هزار دانه گندم و میانگین وزن تر اندام هوایی گیاه ذرت در سطح یک درصد معنیصدار بود. بیشترین میانگین عملکرد دانه گندم ، وزن هزار دانه گندم مربوط به تیمار هشتم(‮‭25‬ درصد نیتروژن توصیه شده تیمار یک از منبع اوره همراه ‮‭10‬ تن کمپوست غنی محلی قبل از کشت +‮‭75‬ درصد نیتروژن توصیه شده از منبع اوره به صورت سرک در سه مرحله) به ترتیب به میزان ‮‭9530/6‬ کیلوگرم در هکتار و ‮‭40/9‬ گرم و میانگین وزن تر اندام هوایی گیاه ذرت مربوط به تیمار پنجم[(کمپوست غنی محلی به میزان ‮‭10‬ تن در هکتار+ مابقی نیتروژن توصیه شده در تیمار شماره 1 (میزان نیتروژن در کمپوست از ‮‭180‬ کیلوگرم نیتروژن کود شیمیایی کسر و سپس مابقی نیتروژن توسط کود شیمیایی تا مین و در سه مرحله مذکور مصرف می شود)]، به میزان ‮‭82231‬ کیلوگرم در هکتار بود.نتایج ارزیابی اقتصادی نشان داد که بر اساس معیارهای درآمد خالص و-نسبت منفعت به هزینه نهایی در سال های ‮‭89-90‬ و ‮‭90-91‬ تیمار ششم (کود حیوانی به میزان ‮‭10‬ تن درهکتار+ مابقی میزان کودهای توصیه شده در تیمارشماره1) تیمار برتر و در سال ‮‭92‬-،‮‭91‬ تیمار سوم (کودحیوانی به میزان ‮‭10‬ تن درهکتار)در تناوب گندم -ذرت علوفه ای نسبت به سایر تیمارها دارای برتری اقتصادی بود. با توجه به معیارهای بودجه بندی جزیی و غالب تصادفی درجه دوم، تیمار سوم (کودحیوانی به میزان ‮‭10‬ تن درهکتار) در تناوب گندم - ذرت علوفه ای در هر سه سال مورد بررسی نسبت به سایر تیمارها دارای برتری اقتصادی بود. از آنجا که نتایج اولویت بندی تیمارهادر سالصهای مختلف با استفاده از روشصهای درآمد خالص و نسبت منفعت به هزینه یکسان نیست (به عبارتی در شرایط ریسک و عدم حتمیت)نتایج حاصل از روش معیارهای کارایی ریسک قابل اعتمادتر است، بنابراین تیمار سوم (کودحیوانی به میزان ‮‭10‬ تن درهکتار) در تناوب گندم -ذرت علوفه ای با عملکردهای به ترتیب ‮‭7946/6‬ و ‮‭71546‬ کیلوگرم در هکتار نسبت به سایر تیمارها در بازه زمانی آزمایش دارای برتری اقتصادی بود. واژه های کلیدی: کودهای آلی، شیمیایی،ارزیابی اقتصادی، ریسک تولید، گندم، ذرت.