بررسی تنوع ژنتیکی، سازگاری، انتخاب و معرفی مناسب ترین ژرم پلاسم برخی گونه های آویشن جنس ‭Thymus (‬استان آذر بایجان شرقی)

به منظور گزینش و معرفی مناسب ترین ژنوتیپ ها، بذور ‮‭71‬ نمونه از گونه های مختلف جنس ‭Thymus ‬از بانک ژن منابع طبیعی ایران تهیه گردید. در بهمن سال ،‮‭1387‬ بذور در گلدان های جفی پات کشت و در گلخانه نگهداری شدند. در اوایل سال ‮‭1388‬، نشا های گلدانی در مزرعه ایستگاه سعید آباد تبریز، در فارو هایی به فواصل 1 متر کشت شدند. درصد استقرار بوته ها، ارتفاع بوته، فنولوژی، وزن خشک اندام های هوایی و درصد اسانس اندازه گیری شد. بررسی داده ها نشان داد، نمونه های ،‮‭40 38‬ و ‮‭65‬ از ‭Th. daenensis ‬و نمونه ‮‭41‬ از ‭Th. lancifolius ‬زودتر از سایر نمونه ها گلدهی را شروع کردند. نمونه های 3 و ‮‭67‬ از گونه ‭Th. kotschyanus ‬، نمونه های ‮‭37‬ و ‮‭64‬ از ‭Th. volgaris ‬و نمونه ‮‭38‬ از ‭Th. daenensis ‬در کمتر از ‮‭120‬ روز از شروع رویش، مراحل مختلف فنولوژی را سپری کردند. بذر نمونه های ،‮‭40‬ ،‮‭49‬ ،‮‭60‬ ،‮‭62‬ و ‮‭72‬ از ‭Th. daenensis ‬و نمونه های ‮‭22‬ و ‮‭28‬ از ‭Th. kotschyanus ‬با بیش از ‮‭150‬ روز، دیرتر از سایرین رسید. بیشترین درصد اسانس به نمونه های ‮‭25‬(‮‭2/67‬%)، ‮‭41‬(‮‭806‬/%2) از شیراز و ‮‭43‬(2/%2) از الیگودرز (هر سه نمونه از گونه ‭Th. lancifolius ) ‬اختصاص داشت. بیشترین وزن خشک در نمونه های ‮‭11‬ از ‭Th. Kotschyanus ‬با ‮‭2820‬ ، نمونه ‮‭37‬ از ‭Th. vulgaris ‬با ‮‭2650‬ و نمونه ‮‭48‬ از ‭Th. lancifolius ‬با ‮‭1940‬ کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. کمترین وزن خشک نیز به نمونه ‮‭35‬ از ‭Th. Transcaucaspicus ‬و نمونه 7 از ‭Th. Vulgaris ‬تعلق داشت. بیشترین میزان اسانس در نمونه های ‮‭60‬ (استان مرکزی) از ‭daenensis Th. ‬و ‮‭43‬ (از الیگودرز در لرستان) از ‭Th. lancifolius ‬بترتیب با ‮‭30‬ و ‮‭28‬ کیلوگرم در هکتار به ثبت رسید. در مجموع، با توجه به ارزیابی میزان اسانس، درصد اسانس و وزن خشک تولید شده، نمونه های ‮‭11‬ از ‮‭37 , Th. Kotschyanus ‬از ‮‭48 , Th. vulgaris ‬از ‮‭60 , Th. lancifolius ‬از ‮‭43 25‬، ، ‭.daenensis Th ‬و ‮‭41‬ از گونه ‭Th. lancifolius ‬برتری داشته و جهت ادامه پروژه اصلاحی معرفی می شوند. کلمات کلیدی: آذربایجان شرقی، آویشن، بانک ژن منابع طبیعی، تنوع ژنتیکی، سازگاری.