اثر کاربرد چند افزودنی بر زمان شروع و ضریب رواناب در شرایط مختلف و شبیه سازی باران

برآورد صحیح زمان شروع از رویدادهای باران و به دنبال آن نقطه آغاز فرسایش از مسائل عمده و اساسی مورد توجه در حوزه های آبخیز کشور است. با توجه به این که اراضی کشاورزی تسطیح شده و شبکه آبیاری و زهکشی منطقه مورد مطالعه در معرض تخریب رواناب های اراضی شیب دار اطراف می باشد، اقدامات آبخیزداری نظیر طراحی سازه های آبی کوچک مقیاس، سازه های کنترل رسوب، اعمال مدیریت های لازم در زمینه های پوشش گیاهی، خاک و بهره برداری از اراضی نیازمند آگاهی و برآورد زمان شروع رواناب های سطحی است. هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثر عملیات حفاظت خاک بر زمان شروع رواناب و ضریب رواناب در دشت ارایض استان خوزستان با استفاده از سامانه شبیه‎ساز باران می باشد. برای این منظور، از یک سامانه باران ساز از نوع پتانسیلی با یک کرت فلزی با مساحت یک مترمربع استفاده شد. تیمارهای پژوهش شامل خاک طبیعی (شاهد)، پلی اکریل آمید در دو سطح سه (P۳) و شش گرم (P۶) بر مترمربع و خاک پوش پلیمری پارسیان (Pc) بود که در دو نوع بافت خاک لومی شنی و لوم رسی شنی، با دو شدت بارندگی ۳۲ و ۵۰ میلی متر بر ساعت، دو شیب ۷.۵ و ۱۲.۵ درصد با سه تکرار انجام شد. برای مقایسه آماری زمان شروع و ضریب رواناب از طرح کرت های دو بار خرد شده استفاده شد. به منظور مقایسه میانگین تیمارها از روش حداقل تفاوت معنی دار (LSD) استفاده شد. نتایج نشان داد که میانگین زمان شروع رواناب در تیمار شاهد بیشتر از تیمارهای پلی آکریل آمید و پلیمر پارسیان می باشد، بدین معنی که رواناب در تیمار شاهد دیرتر شروع می شود. خاک پوش های P۶ و Pc تفاوتی با یکدیگر در زمان شروع رواناب نداشتند. در خاک پوش P۳ زمان شروع رواناب زودتر از سایر تیمارها بوده است. میانگین ضریب رواناب در پوشش های سطحی متفاوت، نشان داد که تیمارهای شاهد، خاک پوش P۳ ،P۶ و Pc اختلاف معنی داری (در سطح پنج درصد خطا) از نظر ضریب رواناب با هم داشتند.

کلیدواژه ها:

افزودنی های خاک ، پلی اکریل آمید ، حوزه آبخیز کرخه ، دشت ارایض ، ضریب رواناب