ارزیابی خصوصیات ریشه و اندام هوایی ژنوتیپ های کنجد تحت شرایط مختلف رطوبت خاک

بخش مهمی از موفقیت تولید در مناطق دارای تنش خشکی به جذب موثر آب توسط سیستم ریشه­ای کارآمد وابسته است. به منظور بررسی تاثیر تیمارهای آبیاری بر صفات ریشه و اندام هوایی ژنوتیپ­های کنجد (Sesamum indicum L.)، آزمایشی در مزارع تحقیقاتی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج طی سال های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. در این پژوهش پنج ژنوتیپ گیاه کنجد در دو رژیم آبیاری شامل آبیاری کامل و کم آبیاری (تنش خشکی) از نظر سیستم ریشه­ای و صفات مرتبط با اندام هوایی موردبررسی قرارگرفتند. نتایج نشان داد بین ژنوتیپ­ها و رژیم­های آبیاری از نظر صفات ریشه و اندام هوایی اختلاف معنی­داری وجود دارد. در تمامی ژنوتیپ­ها تراکم طولی ریشه در تیمار آبیاری کامل و در لایه بالایی خاک (عمق صفر تا ۳۰ سانتی متری) در مقایسه با تیمار تنش بیش تر بود. علاوه بر این با اعمال تنش خشکی، عمق ریشه در تمامی ژنوتیپ­ها به طور متوسط ۳۰ درصد افزایش یافت. در مقابل، وزن خشک ریشه در ارقام داراب یک، دشتستان دو و ناز تک شاخه به ترتیب ۱۵ درصد، ۱۶ درصد و ۲۲ درصد کاهش و در ژنوتیپ­های ناشکوفای آمریکایی، توده سودانی و اولتان به ترتیب ۷ درصد، ۱۰ درصد و ۱ درصد افزایش یافت. از طرف دیگر بیش ترین مقدار وزن خشک تک بوته در ژنوتیپ ناشکوفای آمریکایی (۳۹ گرم) و کم ترین آن در رقم ناز تک شاخه (۲۲ گرم) مشاهده شد. به عنوان جمع­بندی نهایی نتایج نشان داد ژنوتیپ ناشکوفای آمریکایی که از لحاظ ویژگی­های ریشه از جمله عمق ریشه و تراکم طولی ریشه در مقایسه با سایر ارقام برتر بود، علاوه بر این که وزن خشک تک بوته بیش تری داشت، حداقل کاهش وزن خشک را در شرایط تنش نشان داد.

کلیدواژه ها:

تراکم طولی ریشه ، عمق ریشه ، نسبت ریشه به اندام هوایی ، وزن خشک اندام هوایی ، وزن خشک ریشه