بررسی وضعیت تعارضات جوامع محلی و محیط زیست طبیعی در رابطه با حفاظت از تنوع زیستی در حوضه آبریز حفاظت شده هراز- مطالعه موردی: روستای آب اسک

کاهش ماهی قزل آلای خال قرمز به عنوان یکی از گونه های در معرض خطر انقراض (CR) رودخانه های داخلی ایران به ویژه رودخانه حفاظت شده هراز، دغدغه ای مشترک میان متخصصین علوم محیط زیست و مردم بومی این منطقه به شمار میرود. با توجه به افزایش رقابت جوامع برای د ستیابی به منابع طبیعی و همچنین افزایش آلودگیها و دستکاریهای انسان در طبیعت و احتمال بروز تعارضاتی میان مردم بومی، طبیعت و متخصصین، فرض بر آن بود که » صید بیش از اندازه مردم بومی« و »آلودگی آب« از علل ا صلی این کاهش با شد. این پژوهش در پی یافتن پا سخ این فرض و به دنبال آن یافتن تعار ضات احتمالی مردم بومی و متخصصین به روش مشارکتهای مردمی (PRA) طراحی شد. در این پژوهش سعی شد تا علاوه بر استفاده از دانش متخصصین، به سراغ مردم بومی روستای آب اسک در حوضه آبریز هراز رفته و با استفاده از روشهای مشارکت مردمی طی ۱۵ بازدید میدانی از منطقه و انجام مصاحبه های نیمه ساختار یافته، با همراهی ۵۰ نفر از مردم روستا که به عنوان جمعیت واقعی و دائمی روستا شناخته میشدند، دلایل کاهش ماهی قزل آلا خال قرمز بررسی شود. جمع آوری داده ها با استفاده از ابزارهای درخت مشکل، بوته اثرسنجی، سیر تاریخی، نقشه برش عرضی و نقشه اجتماعی روستا نشان میدهد: افزایش آلودگی آب به دلیل برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه، کاهش دبی آب و افزایش آلاینده های وارد شده به آب رودخانه، مهمترین دلیل از نظر مردم بومی شناخته شد و این مهم به دست آمد که آلودگی آب رودخانه از میزان صید در سالهای اخیر به میزان قابل توجهی کاسته است. پیگیری قوانین مربوط به پسماندهای رستورانها، ایجاد امکانات سپتیک و فاضلاب مناسب برای مناطق مسکونی، رعایت حریم رودخانه حوضچه های پرورش ماهی و برپایی کارگاه های آموزشی برای مردم روستا از جمله درخواستهایی بود که مردم بومی برای بهبود شرایط زیستی خود و زیستگاهی پیشنهاد دادند.

کلیدواژه ها:

مشارکت ، ارزیابی مشارکتی روستایی ، تنوع زیستی ، جوامع محلی ، ماهی قزل آلا خال قرمز