نحوه توارث مقاومت به بیماری زنگ قهوه ای در گندم نان با روش تجزیه میانگین نسل ها

     زنگ قهوه‎ای گندم توسط قارچ Puccinia recondita f. sp. tritici ایجاد می شود و یکی از مهم ترین بیماری های گندم در بیشتر مناطق جهان می‎باشد. نتاج F۱، F۲، BC۱ و BC۲ حاصل از تلاقی رقم بولانی×ATRI۵۲۵ و بولانی×ATRI۵۲۷ همراه با والدین، در سه تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی جهت بررسی مقاومت به بیماری زنگ قهوه ای کشت شدند. صفات درصد آلودگی، تیپ آلودگی، ضریب آلودگی و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری اندازه گیری و مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه ژنتیکی با روش میانگین و واریانس نسل ها نشان داد که علاوه بر اثرات افزایشی، اثرات اپیستازی نیز نقش مهمی در کنترل صفات داشت. اما واریانس غالبیت نسبت به واریانس افزایشی نقش مهم تری را در کنترل صفات داشتند و تفاوت معنی داری در سطح احتمال یک درصد (p<۰/۰۱) بین نسل ها از نظر کلیه صفات مورد بررسی مشاهده شد. نتایج تجزیه میانگین نسل ها اثر غالبیت ژن ها را مهم ترین عامل ژنتیکی در کنترل بیشتر صفات مورد بررسی نشان داد. هم چنین اپیستازی افزایشی×افزایشی، اهمیت بیشتری نسبت به اپیستازی غالبیت×غالبیت داشت. متوسط وراثت پذیری عمومی برای صفات درصد آلودگی، تیپ آلودگی، ضریب آلودگی و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری به ترتیب ۸۸/۰، ۹۲/۰، ۸۲/۰ و ۸۶/۰ برای جمعیت اول و ۷۵/۰، ۶۸/۰، ۶۲/۰ و ۵۹/۰ برای جمعیت دوم متغییر بود. وراثت پذیری خصوصی برای صفات فوق به ترتیب ۴۲/۰، ۳۴/۰، ۵۲/۰ و ۱۷/۰ برای جمعیت اول و ۴۵/۰، ۳۹/۰، ۴۶/۰ و ۱۹/۰ برای جمعیت دوم متغییر بود. متوسط غالبیت ژنی برای هر چهار صفت کوچک تر از یک بود که نشان دهنده نقش اثرات غالبیت در کنترل صفات بود. قدر مطلق انحراف از غالبیت برای هر چهار صفت بزرگ تر از یک بود.

کلیدواژه ها:

Epistatic ، Dominance variance ، Narrow-sence heritability ، Broad-sence heritability ، اپیستازی ، واریانس غالبیت ، وراثت پذیری خصوصی ، وراثت پذیری عمومی