استخراج و شناسایی ترکیب های شیمیایی موجود در اسانس زیرگونه های مختلف گیاه Ziziphora clinopodioides Lam. در رویشگاه های مختلف در ایران

جنس Ziziphora متعلق به خانواده نعنا، شامل ۴ گونه (Z. persica Bunge.، Z. capitata L.، Z. tenuior L. و Z. clinopodioides Lam.)، پراکندگی وسیعی در ایران دارد. گونه Z. clinopodioides L. با نام فارسی کاکوتی کوهی منبع غنی از روغن اسانسی است. در این تحقیق بخش های هوایی پنج زیرگونه از گونه Z. clinopodioides Lam. از نقاط مختلف جمع آوری گردیدند. پس از خشک کردن گیاه، اسانس گیری از آن با روش تقطیر با آب صورت گرفت. جداسازی و شناسایی ترکیب های موجود در اسانس توسط کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) انجام شد. از نظر کمی و کیفی اسانس زیرگونه های مختلف، با یکدیگر متفاوت هستند. در اسانس زیرگونه rigida جمع آوری شده از ارومیه و فارس ۱۵ و ۱۹ ترکیب شناسایی شد؛ ترکیب شاخص در هر دو پولگون به ترتیب با ۸/۴۶% و ۱/۳۶% بود. در اسانس زیرگونه های filicaulis از ارسباران، bungeana از تبریز و ronnigeri از ارومیه به ترتیب ۱۵، ۱۸ و ۱۹ ترکیب شناسایی شد که پولگون، به ترتیب با ۴۶%، ۲۳% و ۵۲% ترکیب شاخص بود. در اسانس زیرگونه pseudodasyantha جمع آوری شده از قزوین نرسیده به زشک و قزوین به ترتیب ۱۴ و ۱۶ ترکیب شناسایی شد. در گیاه اول پولگون (۸/۴۹%) و در گیاه دوم لیمونن (۲۹%) ترکیب های شاخص هستند. در اسانس زیرگونه مذکور از دو منطقه گرمابدره و شهرستانک به ترتیب ۱۸ و ۱۶ ترکیب شناسایی شد. ترکیب های شاخص گاما-ترپینن (۱/۱۶%) در زیرگونه مربوط به گرمابدره و ۱،۸-سینئول (۴/۳۲%) در زیرگونه مربوط به شهرستانک می باشند.

کلیدواژه ها:

Ziziphora clinopodioides Lam ، روغن های اسانسی ، پولگون ، ۱ ، ۸-سینئول