شناسایی و اولویت بندی گیاهان به منظور حفاظت و تثبیت مارن ها (مطالعه موردی: حوزه آبخیز تنگ سرخ استان فارس)

مارن ها به عنوان حساس ترین ساختار در برابر فرسایش و هوازدگی نقش عمده ای در رسوب زایی حوزه های آبخیز دارند. یکی از روش های موثر برای مهار و احیاء این اراضی، استقرار پوشش گیاهی است. با توجه به اهمیت این موضوع، این پژوهش اقدام به شناسایی گیاهان مناسب به منظور حفاظت و تثبیت مارن ها در حوزه آبخیز تنگ سرخ استان فارس نموده است. نتایج نشان داد ۱۰۸ گونه گیاهی متعلق به ۲۹ خانواده و ۸۸ جنس در این حوزه آبخیز وجود دارند. شکل زیستی گیاهان به ترتیب شامل تروفیت (۱۲/۳۶ درصد)، همی کریپتوفیت (۰۷/۲۴ درصد)، کامفیت (۵۹/۱۷ درصد)، ژئوفیت (۱۱/۱۱ درصد) و فانروفیت (۱۱/۱۱ درصد) بودند. پراکنش جغرافیایی گیاهان نشان داد ۵۵ گونه با کوروتیپ اختصاصی ناحیه رویشی ایران- تورانی، بیش ترین فراوانی (۹۳/۵۰ درصد) را به خود اختصاص داده است. با توجه به ویژگی های گیاه شناسی شامل: تراکم، فراوانی، وضعیت تاج پوشش و ریشه و ریزوم، مقدار لاشبرگ تولیدی، شکل رویشی، شیوه تکثیر و طول عمر، ۳۰ گونه (۷۷/۲۷ درصد)، ۳۸ گونه (۱۹/۳۵ درصد) و ۴۰ گونه (۰۴/۳۷ درصد)، به ترتیب در رتبه های اول تا سوم به منظور تثبیت و حفاظت از مارن ها در این حوزه آبخیز معرفی شدند. با توجه به ویژگی های گیاهی و شرایط منطقه، توصیه می شود نسبت به استقرار و تکثیر گونه هایی مانند: گون شوشی، گون بادکنکی، گون پنبه ای، درمنه کوهی، پیچک شاخه خاری، پیچک کاسه صاف، بادام کوهی، کلاه میرحسن کوه بمو، استپی ریش دار و شیرین بیان در نواحی تحت پوشش مارن در این حوزه آبخیز اقدام شود. هم چنین با توجه به بهره برداری های بی رویه انجام شده در این اراضی، لازم است برنامه ریزان و مدیران دستگاه های اجرایی، نسبت به حفاظت از این عرصه ها با کنترل و مدیریت بیش تر چرای دام اقدام نمایند تا فرصت تجدید حیات، زادآوری، و بقای گونه های گیاهی ارزشمند در این حوزه آبخیز فراهم آید.

کلیدواژه ها:

پراکنش جغرافیایی ، شکل زیستی ، فرسایش ، گونه گیاهی ، مارن