ارزیابی فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی نسل ششم لاین های موتانت برنج (Oryza sativa L.) تحت تنش شوری

به­ منظور ارزیابی فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی نسل ششم لاین­های موتانت متحمل برنج تحت تنش شوری، آزمایشی به­صورت کرت­های خرد­شده در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. فاکتور اصلی آزمایش شامل تنش شوری در سه سطح (صفر، ۴۵ و ۷۵ میلی­مولار بر لیتر NaCl) و فاکتور فرعی شامل پنج لاین موتانت برنج بومی طارم هاشمی ۱، طارم هاشمی ۲، طارم هاشمی ۳، طارم چالوسی و اصلاح­شده نعمت بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که تاثیر متقابل شوری و لاین­ها بر صفات مورد مطالعه معنی­دار بود. یافته­های حاصل از پژوهش نشان داد که لاین نعمت در مقایسه با سایر لاین­ها، در تمام سطوح شوری بیشترین مقدار وزن خشک بوته و پرولین را داشته که با کاهش میزان فعالیت پروتئین در این لاین همراه بود. مقدار فعالیت کاتالاز و گایاکول پراکسیداز در لاین نعمت در شرایط تنش بالا بوده و مقدار تولید مالون دی­آلدهید و نشت یونی کمتری نیز داشت. با توجه به وجود همبستگی مثبت و معنی­دار بین وزن خشک لاین­های برنج با مقدار پرولین (*۳۶/۰= r)، کاتالاز (**۴۹/۰= r)، و گایاکول پراکسیداز (**۵۱/۰= r) و همبستگی منفی بین وزن خشک و مقدار پروتئین (*۲۹/۰-= r) و مالون دی­آلدهید (*۳۶/۰-=r ) به­نظر می­رسد می­توان موتانت نعمت را به­عنوان متحمل­ترین لاین معرفی نمود. از آنجایی­که سازوکار مقاومت این لاین، تنظیم اسمزی و افزایش مقدار اسید آمینه پرولین از طریق تجزیه پروتئین و سیستم آنزیمی کاتالاز است؛ بنابراین، می­توان صفات مذکور را به­عنوان سازوکار­های پایه برای تحمل به شوری در نظر گرفت تا بدین وسیله بتوان یکی از راهکارهای مناسب جهت بهره­برداری و افزایش عملکرد در هکتار در مزارع شور را محقق ساخت.   

کلیدواژه ها:

Antioxidant activities ، Biochemical traits ، Correlation ، Mutant line ، Physiological traits ، Salt stress ، تنش شوری ، صفات بیوشیمیایی ، صفات فیزیولوژیکی ، لاین موتانت ، فعالیت آنتی اکسیدانی ، همبستگی