بررسی همدیدی کنش های چرخندی ترازهای مختلف جوی ایران در سال ۱۳۶۹

پژوهش حاضر به بررسی همدیدی کنش های چرخندی در ترازهای مختلف جوی ایران پرداخته است. مناطق چرخندزایی و مسیرهای حرکتی آن ها را می توان توسط الگوریتم های مشخصی تعیین کرد. این پژوهش در راستای شناسایی موقعیت زمانی و مکانی چرخندهای تاثیرگذار بر ایران در مقیاس ماهانه و فصلی انجام شده است. برای شناسایی چرخندها، داده های ۶ساعته ی ارتفاع ژئوپتانسیل (HGT) تراز ۱۰۰۰ ،۹۲۵ ،۸۵۰  ،۷۰۰ و۵۰۰ هکتو پاسکال برای مختصات ۳۰ درجه غربی تا ۸۰ درجه شرقی و۰ تا ۸۰ درجه شمالی برای سال ۱۳۶۹ از پایگاه اقلیمی NCEP/NCAR  استخراج گردید. با بررسی آماری چرخندهای ترازهای مختلف این نتایج به دست آمد: تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال با ۲۲۸۴ چرخند در سال ۱۳۶۹ در کل محدوده ی مورد مطالعه بیشترین تعداد چرخند را بین همه ی ترازها داشته و کمترین فراوانی نیز مربوط به تراز ۸۵۰ هکتوپاسکال بوده که تنها ۹۹۰ چرخند را داشته است. بطور کلی در تراز ۷۰۰و۵۰۰ هکتوپاسکال دوره اوج فعالیت چرخندهای مدیترانه ای آذر و بهمن ماه بوده است و در کل دوره ی سرد سال بر روی کشور ایتالیا یک مرکز چرخندی وجود داشته است. مرکز چرخندی دوم در شرق ایتالیا از یونان تا قبرس کشیده شده است. در فصل زمستان مراکز چرخندزایی ایتالیا به نیمه شرقی دریا و روی قبرس، سوریه و ترکیه منتقل می شود. این مکان ها کانون های اصلی چرخندزایی فصل زمستان را تشکیل می دهند. به طور کلی به نظر می رسد محدوده ی گسترش چرخندهای دینامیکی از تراز ۵۰۰ تا تراز ۷۰۰ هکتو پاسکال می باشد و تنها در حالتی که چرخندی خیلی قوی باشد در ترازهای پایین تر از ۷۰۰ هکتوپاسکال دیده می شود.

کلیدواژه ها:

چرخند ، ارتفاع ژئوپتانسیل ، همدید ، یاخته ، مدیترانه ، ایران