بررسی اثر سیلاب بر ترمیم پیکره آبی تالاب های منتخب حوزه آبخیز مولاب با استفاده از سنجش از دور، مطالعه موردی: تالاب گوری بلمک و تالاب های سه گانه پل دختر

در دهه اخیر، استفاده از سنجش از دور در شناسایی و ارزیابی بلایای طبیعی به خصوص پدیده سیل نقش بسزایی داشته است. از جمله این تکنیک­ ها می توان به الگوریتم ماشین بردار پشتیبان در آشکارسازی تغییرات (Change Detection) اشاره کرد. هدف این تحقیق، بررسی قابلیت این روش ­ها در آشکارسازی اثرات سیل بر تالاب گوری بلمک و تالاب های سه گانه پل دختر در قسمت شمالی حوزه آبخیز مولاب و خروجی حوزه آبخیز پل دختر واقع در استان لرستان است که در فروردین سال ۱۳۹۸ با سیلاب های مهیبی مواجه شدند. بدین منظور، نقشه کاربری اراضی منطقه با اعمال طبقه بندی نظارت شده و بهره­ گیری از الگوریتم ماشین بردار پشتیبان و استفاده از داده­ های تصویری ماهواره لندست ۸ در سال های ۲۰۱۳، ۲۰۱۵، ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ میلادی تهیه شد. صحت سنجی نقشه ­ها با استفاده از شاخص ­های ریاضی-آماری کاپا و دقت کلی، نشانگر دقت بالای نقشه­ های تهیه شده است. به طوری که ضریب کاپا به ترتیب برای نقشه­ های سال های مورد مطالعه برابر با ۰.۸۷، ۰.۸۴، ۰.۸۳ و ۰.۸۷ و دقت کلی ۹۰.۰۲، ۸۹.۵۱، ۸۸.۱۱ و ۹۰.۳۲ محاسبه شد. سپس، با استخراج طبقه آب، اقدام به آشکار­سازی تغییرات رخ داده بر پیکره آبی تالاب ­ها شد. نتایج نشان داد که تالاب گوری بلمک به سبب خشکسالی سال ۲۰۱۵، افزایش ۱۱۲.۰۸ هکتاری زمین­ های زراعی اطراف بین سال­ های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹ و همچنین، خصوصیات توپوگرافیکی به ویژه شیب کمتر نسبت به تالاب های سه گانه، متحمل تغییرات وسیع ­تری شده است. این تالاب در سال ۲۰۱۹ با جذب سیلاب و ذخیره سازی آن، پهنه آبی خود را به شکل قابل توجهی تا ۴۷.۰۸ هکتار نسبت به سال ۲۰۱۷ افزایش داده و به مساحتی برابر با ۱۴۶.۱۵ هکتار رسیده است. شباهت نتایج به دست آمده در این تحقیق، با نتایج پژوهش انجام شده در منطقه مورد مطالعه به وسیله سرویس مدیریت اضطراری کوپرنیکوس (EMS) و تیم تحقیقاتی Geoinformatics Unit بر سیل سال ۱۳۹۸، معرف دقت بالای فنون مورد استفاده و نتایج تحقیق حاضر می ­باشد.

کلیدواژه ها:

استان لرستان ، الگوریتم ماشین بردار پشتیبان ، حوزه آبخیز کرخه ، روند تغییرات ، طبقه بندی نظارت شده