بررسی منشا برخی فلزات سنگین در آب زیرزمینی آبخوان دشت مرند با استفاده از روش های آماری چند متغیره

دشت مرند یکی از دشتهای حاصلخیز استان آذربایجانشرقی است که بهدلیل کمبود آبهای سطحی، آبزیرزمینی بهعنوان مهمترین منبع برای آبیاری زمینهای کشاورزی میباشد. در این تحقیق از روشهای آماری چندمتغیره شامل ضریب همبستگی، تحلیل خوشهای و تحلیل عاملی بهمنظور بررسی کیفیت آب زیرزمینی و منشا برخیفلزات سنگین استفاده شد. بدین منظور تعداد ۲۵ نمونه از منابع آب زیرزمینی موجود در دشت مرند جمعآوری و غلظتبعضی فلزات سنگین، یونهای اصلی و بعضی گونهها و یونهای فرعی (نیترات، فلوراید و سیلیس) اندازهگیری شد. نتایجتحلیل خوشهای، نمونههای آب را در دو گروه مجزا قرار میدهد. گروه اول معرف آبهای زیرزمینی شیرین و عمیق وگروه دوم معرف آبهای شور با سختی بالا میباشد. براساس ماتریس همبستگی، غلظت فلزاتی همچون آهن، منگنز،کروم، آلومینیوم، باریم و آرسنیک دارای همبستگی بالایی با یونهای اصلی (کلسیم، منیزیم، پتاسیم، سدیم، کلر،بیکربنات و سولفات) نیست که بیانکننده ورود این عناصر از طریق آلودگیهای ناشی از فعالیتهای انسانی میباشد.همچنین کادمیوم و سرب دارای همبستگی مثبت نسبتا بالایی با یونهای اصلی میباشند، که نشان میدهد احتمالا منشااین عناصر انحلال سنگها و سازندهای موجود در منطقه باشد. نتایج تحلیل عاملی نشان میدهد که تغییرات کیفیت آبزیرزمینی دشت مرند تحت تاثیر سه عامل اصلی بهترتیب شامل: ۱- تاثیر سازندهای تبخیری و نمکی، هوازدگی طبیعی- کانیها و فرایند تعویضیونی، ۲- نشت از پسابهای شهری و چاههای جذب خانگی و آبشویی کودهای کشاورزی و ۳هوازدگی سیلیکاتهای پتاسیمدار و کاربرد کودهای شیمیایی کشاورزی میباشد.

کلیدواژه ها:

آب زیرزمینی ، تحلیل عاملی ، دشت مرند ، روشهای آماری ، فلزات سنگین