تاثیر اندوده سطحی بر فرسایش بین شیاری در شیب و شدت بارندگی مختلف در شرایط آزمایشگاهی

پیامدفرسایش بین­شیاری در هدر رفت خاک و عناصر غذایی به خصوص در اراضی کشاورزی بسیار قابل توجه است. از این­رو شناخت دقیق عوامل موثر بر آن ضروری است. یکی از این عوامل اندوده سطحی است که بیش­تر در نواحی خشک و نیمه­خشک رایج است.تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر اندوده سطحی بر فرسایش پذیری بین شیاری (Ki) صورت گرفت. به این منظور دو خاک لومی شنی (S۱) و لومی رسی (S۲) از منطقه ایلخچی و یک خاک رسی (S۳ ) از منطقه کلیبر با کاربری زراعی انتخاب شدند. بعد از اندازه­گیری ویژگی­های شیمیایی و فیزیکی خاک، آزمایش­ شبیه سازی باران با اعمال چهارشدت بارندگی ۲۱، ۳۸، ۵۰ و ۸۱ میلی متر بر ساعت در سه شیب ۵، ۱۵ و ۲۵ درصدروی هر خاک انجام گرفت. در هر ترکیبی از شیب و شدت بارش، زمان (tlim) رسیدن به سرعت نفوذ نهایی اندازه گیری وشاخص اندوده سطحی نسبی (RSI)  محاسبه شد. نتایج نشان داد که خاک S۱ با داشتن RSI برابر با ۲۳/۲ و tlim برابر با ۶ دقیقه، به عنوان  خاک حساس به تشکیل اندوده سطحی و خاک S۳ با داشتن RSI برابر با ۹/۸ و tlim برابر با ۱۰۲ دقیقه به عنوان خاک مقاوم یا با حساسیت کم به تشکیل اندوده سطحی هستند. بررسی فرضKi ثابت در شیب­ها و شدت­های بارندگی مختلف نشان داد که در خاک­های S۲ و S۳ تفاوت معنی­داری بین Ki در شیب­های مختلف وجود ندارد. به بیان دیگر فرض Ki ثابت درست بود. اما در خاک  S۱ که بسیار حساس به تشکیل اندوده سطحی بود، تفاوت معنی­داری (درسطح احتمال ۱ %) بین  Ki در شیب­های مختلف مشاهده شد. اما بین Kiها در شدت بارش­های  مختلف تفاوت معنی داری در هیچ کدام از خاک ها مشاهده نشد.

کلیدواژه ها:

اندوده سطحی ، خاک های مناطق نیمه خشک ، شبیه ساز باران