تاثیر روش های مختلف خاک ورزی و کاشت بر رطوبت خاک و عملکرد گلرنگ در تناوب با گندم در مناطق دیم

عملیات خاک ورزی با هدف بهبود شرایط جوانه زنی، تسهیل توسعه ریشه و نهایتا بهبود رشد گیاه و افزایش عملکرد انجام می­شود. این تحقیق برای بررسی تاثیر روش های مختلف خاک ورزی بر عملکرد گلرنگ در شرایط دیم آذربایجان شرقی به مدت ۳ سال زراعی اجرا گردید. این تحقیق با ۴ تیمار و ۴ تکرار بر اساس طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه در خاک با بافت لوم رسی با چهار تیمار:  :T۱شخم با گاوآهن برگردان­دار به عمق ۲۰ سانتی متر در پاییز + دست پاشی کود و بذر و پوشانیدن با هرس بشقابی در بهار (شاهد)، :T۲ کاشت مستقیم با خطی کار در بهار، ‍‍T۳ : استفاده از خاک هم­زن در پاییز و کاشت با خطی کار در بهار، :T۴ شخم با گاوآهن قلمی در پاییز + استفاده از هرس بشقابی در پاییز + کاشت با خطی کار در بهار انجام گرفت. نتایج حاصله گویای تاثیر معنی دار تیمارهای خاک­ورزی بر رطوبت و جرم مخصوص ظاهری خاک و پیامد آن بر عملکرد گلرنگ در شرایط دیم بود. بیشترین عملکرد دانه گلرنگ با میانگین ۹۲۹/۰ تن در هکتار مربوط به تیمار  T۴و کمترین عملکرد دانه به میزان ۵۶۴/۰ تن در هکتار مربوط به تیمارT۱ (شاهد) بود. بر مبنای نتایج همبستگی ساده، ارتفاع بوته و تعداد غوزه در بوته به عنوان عوامل با حداکثر تاثیرگذاری در این افزایش عملکرد شناخته شدند. جرم مخصوص ظاهری خاک و رطوبت وزنی خاک نیز از تیمارهای خاک­ورزی متاثر شده و تغییرات معنی­داری را در سطح ۱ درصد نشان دادند. به طوری که در عمق ۳۰-۰ سانتی متری کمترین مقدار جرم مخصوص ظاهری (۱۵۸/۱ گرم بر سانتی­متر مکعب) و بیشترین میزان رطوبت وزنی خاک به میزان ۷۶/۲۳ و ۵۶/۲۰ درصد به ترتیب در مراحل ساقه­دهی و غوزه­دهی کامل گلرنگ در تیمار T۴مشاهده گردیدند، در حالی­که بیشترین جرم مخصوص ظاهری (۲۵۹/۱ گرم بر سانتی­متر مکعب) و کمترین مقادیر درصد رطوبت وزنی خاک ۹۶/۲۰ و ۱۳/۱۸ به ترتیب در مراحل فوق به تیمار  T۱تعلق داشت.

کلیدواژه ها:

تناوب زراعی ، خاک ورزی ، رطوبت خاک ، گلرنگ ، مناطق دیم