مقایسه ساختاری دروازه های تاریخی (نمونه موردی : دروازه قرآن شیراز و تاق نصرت های رومی )

در این مقاله بامطالعه جایگاه دروازه در طول تاریخ و تعاریف مطرح شده توسط صاحب نظران، به مقایسه و بررسی دو نمونه از دروازههای تاریخی مهم پرداخته می شود. دو گروه انتخاب شده یکی دروازه قرآن در شیراز و دیگری تیپولوژی تاق نصرتهای رومی است که از میان نمونه های شاخص آن می توان به تاق نصرت تیتوس و کنستانتین اشاره نمود. در راستای پژوهش اشاره شده، نخست اسناد مکتوب و تصویری تاریخی به صورت کتابخانه ای گرداوری شده و پس ازآن به ترسیم برخی تصاویر و دیاگرامهای قیاسی و تحلیلی پرداخته شده است . شایانذکر است به سبب عدم دسترسی به نمونه های خارجی و نیز نبود تجهیزات و امکانات مناسب جهت برداشت میدانی ابعاد و تناسبات دقیق نمونه ایرانی ، تلاش شده است تا بر اساس تصاویر و مطالعات پیشین ، ابعاد و تناسباتی حدودی بناهای موردنظر رسم گردد. در این مطالعه اگرچه از روش پژوهشی توصیفی -تاریخی استفاده شده، اما در بخش مرور و مقایسه نمونه های موردی به شیوه مورد کاوی نیز ارجاع داده می شود. بنا بر نتایج به دست آمده از تحلیل ها و مقایسه های صورت گرفته می توان دو گروه کلی شباهت ها و تفاوتهای کالبدی و کیفی را برای دو بنای موردبحث قائل شد. مقولاتی نظیر ساختارهای سه گانه ورودی ، به کارگیری تاق در دروازه، مزین نمودن طرفین ورودی اصلی ، قرارگیری اشیا نمادین در بالای ورودی اصلی و ابعاد و تناسبات مشابه ازجمله شباهت های ساختاری این دو بنا می باشند . هرچند نوع متفاوت تزئینات، ماهیت های متضاد مذهبی -کارکردی و حکومتی -تاریخی و نیز مصالح و نوع تاق به کاررفته در دو نمونه مطالعه شده آنها را از برخی لحاظ در مقابل یکدیگر قرار می دهد. در ادامه توصیه می شود تا در مطالعات آتی به مقایسه و بررسی دقیق تر تزئینات بکار رفته در هریک از بناهای موردبحث پرداخته شده و از روشهای مطالعاتی میدانی و کمی در حیطه باستان شناسی استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

دروازه قرآن ، تاق نصرت رومی ، معماری رومی ، زندیه ، دروازه.