همدان در گذر زمان:تحولات تاریخی شهر همدان با اتکا به منابع مکتوب و شواهد باستان شناختی

همدان از مشهورترین شهرهای دیرپا، کهن و »پایتخت تاریخ و تمدن ایرانزمین « است . در منابع مکتوب، به اهمیت و نقش تاثیرگذار این شهر در رویدادهای تاریخی ، سیاسی ، مذهبی و اجتماعی اشارات فراوانی شده و توجه مورخان و جغرافیانگاران را به خود جلب کرده است . از آنجایی که بقایای شهر کهن همدان و بافت تاریخی آن به دلیل توسعه ی شهر جدید دچار تغییر شده، بررسی سیر تحول این تغییرات براساس نوشته های تاریخی و جغرافیایی ضرورتی اجتناب ناپذیر می نماید. پرسش اصلی پژوهش آن است که منابع مکتوب چه اطلاعاتی در خصوص تحولات تاریخی ، اجتماعی ، سیاسی و سازمان فضایی شهر همدان در اختیار قرار می دهند؟ هدف آن است که با اتکا به منابع مکتوب، ماهیت تاریخی و سیر تحول شکل گیری تا افول شهر به همراه عناصر و جریانهای تاریخی موثر در این تحولات مورد کنکاش قرار گیرد. دستاورد پژوهش روشن ساخت که همدان به واسطه ی پیشینه ی کهن و نیز به دلیل قرارگیری در مسیر راههای مهم مواصلاتی ازجمله جادهی ابریشم و شاهراه خراسان بزرگ، از دیرباز در کانون تحولات تاریخی کشور و به خصوص ناحیه جبال یا عراق عجم بوده است . همچنین مشخص گردید که کشمکش های تاریخی ، مذهبی و اجتماعی گروههای مختلف سیاسی ، دینی و اجتماعی در شکل یابی آثار معماری ، ساختار فضایی و هویت کالبدی این شهر و توسعه دگرگونی های تدریجی آن دخالت داشته اند.

کلیدواژه ها:

همدان ، شهرهای جبال ، تحولات تاریخی ، بافت تاریخی ، سازمان فضایی .