ارزیابی میزان ماده خشک، روابط آبی و تنظیم اسمزی در دو ژنوتیپ یونجه یکساله مرتعی (Medicago laciniata (L.) Mill) تحت شرایط تنش خشکی

بررسی میزان تولید ماده خشک و روابط آبی گیاهان مرتعی تحت تنش خشکی می­تواند به شناسایی ژنوتیپ­ها و ارقام مقاوم به خشکی منجر گردد و بررسی این صفات به شناخت مکانیزمهای موثر در مقاومت به خشکی کمک خواهد کرد. بمنظور ارزیابی میزان ماده خشک، روابط آبی و تنظیم اسمزی دو ژنوتیپ حساس و مقاوم به خشکی یونجه یک­ساله از گونه مرتعی Medicago laciniata (L.) Mill در شرایط گلخانه ای بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام گردید، دو ژنوتیپ حساس و متحمل به خشکی یونجه یک­ساله تحت چهار سطح مختلف تنش خشکی شامل ۰۳/۰- ، ۱/۰- ، ۲/۰- ، ۱-  مگا پاسکال (به­ترتیب سطح شاهد، تنش خشکی کم، متوسط و شدید) قرار داده شد. بررسی صفات وزن خشک اندام هوایی و ریشه، محتوای نسبی آب (RWC)، پتانسیل کل آب (ψw)، پتانسیل ترگر (ψt)، پتانسیل اسمزی (ψs) و تنظیم اسمزی (OA) در یک و ده روز پس از اعمال تیمارهای خشکی انجام گردید. نتایج بدست آمده از این بررسی نشان داد که با افزایش تنش خشکی، وزن خشک اندام هوایی در ژنوتیپ متحمل تا ده روز پس از اعمال تنش شدید (۱- مگاپاسکال) همچنان افزایش داشت، اما نسبت به حالت شاهد این افزایش کمتر بود؛ در حالی­که در ژنوتیپ حساس روند کاهشی بود. همچنین اختلاف معنی­داری بین دو ژنوتیپ از نظر وزن خشک ریشه وجود داشت. در این بررسی افزایش وزن خشک ریشه در ژنوتیپ متحمل می­تواند بواسطه افزایش رشد ریشه و تولید ریشه های جانبی بیشتر در شرایط خشکی باشد، که صفت مطلوبی برای تحمل به تنش خشکی به حساب می آید. تنش خشکی، RWC و  ψw بافتها را کاهش داد. کاهش در میزان RWC متناسب با کاهش ψw بود، بنحوی که کمترین میزان کاهش مربوط به ژنوتیپ متحمل به خشکی و بیشترین کاهش در ژنوتیپ حساس بود. ψt ژنوتیپ متحمل با افزایش شدت تنش خشکی تا سطح ۲/۰- مگاپاسکال همچنان بالا باقی ماند، درحالی­که در ژنوتیپ حساس از همان آغاز تنش این پتانسیل سیر نزولی داشت. با افزایش تنش خشکی، ψs در دو ژنوتیپ کاهش معنی­داری را نشان داد، اما در ژنوتیپ متحمل کاهش بیشتر، نشان از افزایش غلظت متابولیتها می باشد. در این تحقیق تنظیم اسمزی به عنوان مکانیزمی موثر در ایجاد مقاومت به خشکی در این دو ژنوتیپ نقش داشته است، به­طوری که میزان آن در ژنوتیپ متحمل در شدیدترین میزان تنش (۱- مگا پاسکال)  دو برابر رقم حساس بوده است.

کلیدواژه ها:

یونجه یکساله مرتعی ، تنش خشکی ، وزن خشک گیاه ، روابط آبی ، تنظیم اسمزی