ارزیابی سناریوهای کاهش مصرف آب در سطح مزرعه با استفاده از مدل سازی عملکرد محصول (مطالعه موردی دشت میاندوآب)

صرفه جویی، بهینه سازی مصرف آب، ارتقای شاخص های بهره وری و راندمان ها در بخش کشاورزی امری مهم و ضروری است. منطقه میاندوآب به-عنوان الگوی کاهش مصرف جهت حفظ آب واقعی برای احیاء دریاچه ارومیه از اهمیت خاصی برخوردار است. این تحقیق با هدف ارزیابی سناریوهای کاهش مصرف آب در سطح مزرعه با مدل گیاهی AquaCrop در منطقه میاندوآب انجام گرفت. برای این منظور از اطلاعات مزارع مربوط به پروژه کشاورزی پایدار طرح حفاظت از تالاب های ایران در منطقه میاندوآب استفاده شد. اطلاعات سال اول (سال زراعی ۹۶-۱۳۹۵) برای واسنجی مدل و سال دوم (سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶) برای صحت سنجی مدل به کارگرفته شد. ارزیابی شاخص های آماری نشان از دقت و توانایی بالای مدل در شبیه سازی عملکرد دانه دارد. پس از واسنجی و صحت سنجی مدل، سناریوهای برنامه ریزی آبیاری در قالب تغییر عمق آبیاری به میزان ۱۰، ۲۰ و ۳۰ درصد کاهش برای شرایط سال دوم مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. مقادیر شاخص های بهره وری آب با استفاده از اجزای بیلان و عملکرد شبیه سازی شده توسط مدل برای هر یک از مزارع محاسبه گردید. نتایج اندازه گیری های مزرعه در سال ۹۷-۹۶ نشان داد که در شرایط موجود متوسط میزان آب آبیاری و آب کاربردی برای گندم به ترتیب ۴/۴۰۵ و ۴/۵۸۰ میلی متر، متوسط عملکرد دانه ۸۳۴۰ کیلوگرم در هکتار، بهره وری آب آبیاری و آب کاربردی به ترتیب ۲۷/۲ و ۵۲/۱ کیلوگرم بر مترمکعب است. همچنین نتایج حاصل از بررسی سناریوهای کم آبیاری نشان داد سناریوی S۳  ضمن کاهش ۳۰ درصدی آب آبیاری می تواند عملکرد محصول را حدود ۱۰ % کاهش داده و بهره وری آب را از ۵۳/۱ به ۷۲/۱ افزایش دهد. به طورکلی نتایج نشان داد می توان با برنامه ریزی مناسب و دقیق آبیاری به کمک مدل AquaCrop و بهبود مدیریت زراعی، عملکرد دانه گندم و بهره وری آب را افزایش داد و موجب صرفه جویی و حفظ آب در مقیاس مزرعه شد.

کلیدواژه ها:

شبیه سازی عملکرد محصول ، بهبود بهره وری آب ، مدیریت آب در مزرعه ، گندم ، مدل