اثر تنش شوری و روش کاشت بر ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی شیرین بیان در گلخانه

پژوهش گلدانی حاضر با هدف بررسی پاسخ گیاه شیرین بیان  (Glycyrrhiza glabra L.)به روش های مختلف کاشت و سطوح مختلف شوری آب به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی، با سه تکرار در سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ در مرکز ملی تحقیقات شوری در استان یزد انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل پنج سطح شوری آب (شوری ۰/۹ (شاهد)، ۳، ۶، ۹ و ۱۲ دسی زیمنس بر متر) به ­عنوان فاکتور اول و روش کاشت (نشاء و کاشت مستقیم بذر) به­ عنوان فاکتور دوم بودند. در این پژوهش صفات مورفولوژیکی شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، سطح برگ، وزن خشک کل، و صفات فیزیولوژیکی شامل میزان کلروفیل کل و کاروتنوئید و همچنین میزان عناصر سدیم و پتاسیم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین میزان ارتفاع گیاه (۶۲ سانتی­متر)، تعداد شاخه جانبی (۷۰ عدد در بوته)، سطح برگ (۱۰۳۲ سانتی­متر مربع)، وزن خشک کل (۲/۶۸ گرم در بوته) در تیمار شوری شاهد و کاشت نشاء، کاروتنوئید (۵/۵ میلی­گرم در گرم وزن تر) و کلروفیل کل در تیمار شاهد و کشت بذر (۵۱/۲ میلی­گرم در گرم وزن تر)، سدیم در تیمار شوری ۱۲ دسی زیمنس بر متر و کشت نشاء (۱۵/۲ میلی­گرم در کیلوگرم وزن خشک)، پتاسیم در تیمار شاهد و کشت بذر (۱۴/۸ میلی­گرم در کیلوگرم وزن خشک) مشاهده شد. نیز، با افزایش شوری تا ۱۲ دسی زیمنس بر متر، ارتفاع در هر دو روش کاشت کاهش یافت. همچنین افزایش شوری تا ۱۲ دسی زیمنس بر متر، منجر به کاهش ۸۴% تعداد شاخه جانبی و ۸۸/۵% سطح برگ شد. پارامترهای کلروفیل کل، کاروتنوئید و پتاسیم نیز به طور معنی­داری کاهش نشان داد ولی میزان یون سدیم روند افزایشی داشت. کشت نشاء در بیشتر پارامترها به غیر از صفات کلروفیل کل و سدیم نتایج بهتری داشت. افزایش تنش شوری منجر به کاهش ارتفاع، تعداد شاخه جانبی، سطح برگ و همچنین میزان کلروفیل­ کل و کاروتنوئید گردید. بطور کلی روش کاشت نشا از کارایی بالاتری نسبت به کشت مستقیم بذر برخوردار بوده و با توجه به نتایج این تحقیق پیشنهاد می­گردد که در شرایط با منابع آب شور و کمبود آب شیرین آبیاری نشاء با آب شیرین انجام شود و بعد از انتقال نشاء، آبیاری با آب شور صورت گیرد.

کلیدواژه ها:

آب شور ، سمیت سدیمی ، نشاکاری ، کشت مستقیم بذر ، شورپسند