پبوند سنجش پذیری و باز خواست پذیری فعل الهی از دبدگاه علامه طباطبائی

براساس آموزه ای قرآنی، از آنجه خدا انجام می دهد سوال (بازخواست) نمی شود (انبیاء: ۲۳). مقاله حاضر با بررسی رابطه سنجش و بازخواست درباره افعال الهی براساس تفسیر علامه طباطبائی، تلاش دارد به تبیین تازه ای از مبنای سوال ناپذیری فعل باری دست یابد. به زبان منطق ریاضی، «بازخواست کردن» محمولی چهار موضعی است: کسی (۱) از کسی (۲) درباره چیزی (۳) در نسبت با معیاری مشخص (۴) بازخواست می کند. در تفسیر علامه از آیه «لایسال»، موضع چهارم یعنی «معیار سنجش» همان موضع سوم یعنی «فعل الهی» است. از نظر ایشان، چون ملاک سنجش افعال دیگران حکمت و مصلحتی است که از فعل الهی اقتباس شده، بنابراین افعال الهمی را نمی توان با چنین ملاکی سنجید. بدین سان» سنجش ناپذیری افعال الهی به متابه شرطی برای بازخواست ناپذیری آن قلمداد می گردد. این پژوهش علاوه بر بهره مندی از ابزار منطق محمولات، برخی مبانی معرفتی در تفسیر علامه طباطبائی در مقایسه با برخی تفاسیر رقیب را نیز بررسی می کند تا به تحلیل دقیق تری از دیدگاه ایشان در عینیت فعل الهی با حکمت دست یابد.

کلیدواژه ها:

سوال ناپذیری فعل الهی ، علامه طباطبائی ، سنجش پذیری فعل الهی ، تفسیر المیزان ، آیه «لایسال»