ارائه روابط منطقه ای برای حداکثر دبی های روزانه زیرحوضه های غرب ایران با استفاده از مدل های رگرسیونی خطی تعمیم یافته (GLMs)

روابط منطقه ای قابل اطمینان که بتواند با استفاده از خصوصیات حوضه های آبخیز بزرگی دبی سیلاب ها را به ازای دوره بازگشت های مختلف پیش بینی کند از اهمیت ویژه ای برای مدیریت سیل و طراحی سازه های هیدرولیکی در حوضه های فاقد ایستگاه هیدرومتری برخوردار است. بنابراین، در پژوهش حاضر سعی شد تا با استفاده از مدل های رگرسیونی خطی تعمیم یافته (GLMs) مدل های منطقه ای مناسبی برای برآورد حداکثر دبی های روزانه به ازای دوره بازگشت های ۲، ۱۰، ۵۰ و ۱۰۰ سال برای ۶۲ زیرحوضه از حوضه های کارون بزرگ و کرخه ارائه شود. بر اساس نتایج، حوضه های مورد مطالعه توسط برخی از خصوصیات فیزیوگرافی و اقلیمی به چهار زیرگروه گروه بندی شدند. بطورکلی نتایج نشان داد که به جز زیرمنطقه شماره دو که شامل زیرحوضه های بسیار بزرگ (A̅≈۱۷۳۰۰km۲) است، در تمامی زیرمناطق تعیین شده فرایند مدل سازی موفق است. به طوری که مقادیر ضرایب تببین اصلاح شده مناسب ترین مدل ها برای حداکثر دبی های ۱۰۰ ساله در زیرمناطق اول، سوم و چهارم به ترتیب ۸۲/۴، ۹۱/۳ و ۹۰/۶ درصد و درصد نسبی خطای آنها (RRMSE) نیز به ترتیب ۹/۵، ۹/۲۳ و ۶/۸ درصد برآورد شد. همچنین، نتایج نشان داد که برای سیلاب ها با دوره بازگشت های کوتاه مدت مانند ۲ و ۱۰ سال متغیرهایی همچون طول، محیط و مساحت حوضه ها تاثیر زیادی روی حداکثر دبی های روزانه خواهند داشت، درحالی که برای دوره بازگشت های بلندمدت مانند ۵۰ و ۱۰۰ سال اغلب خصوصیات آبراهه ها و شبکه زهکشی حوضه ها مانند طول آبراهه اصلی، مجموع طول سیستم رودخانه ها و شیب آبراهه اصلی حداکثر دبی های روزانه را تحت تاثیر قرار می دهند. با توجه به پژوهش صورت گرفته می توان اظهار داشت که رفتار حداکثر دبی های روزانه در منطقه مورد مطالعه تا حد زیادی از خصوصیات مختلف اقلیمی و فیزیوگرافی حوضه ها تاثیر می پذیرید و بنابراین، با مدل سازی صحیح آن می توان با دقت به نسبت مناسبی ویژگی های این متغیر را در حوضه های فاقد ایستگاه هیدرومتری برآورد کرد.

کلیدواژه ها:

Flood ، Watershed ، Modeling ، Non-linear relations ، Empirical flood modeling ، سیلاب ، حوضه آبخیز ، مدل سازی ، روابط غیرخطی ، روابط تجربی سیل