سنگ زایی بازالتهای پلیو کواترنری آذربایجان (شمال غرب ایران) و مقایسه آنها با بازالتهای مشابه در شرق ترکیه

فورانهای آتشفشانی با سن پلیو-کواترنری در آذربایجان و شمال غرب ایران با خروج گدازه­های بازالتی همراه بوده­اند. گدازه­های بازالتی با ساخت منشوری واحدهای آذرآواری پلیو- پلیوستوسن و ته نشستهای آبرفتی را پوشانده­اند. مناطق مورد مطالعه واقع در استان­های آذربایجان­شرقی و غربی عبارتند از: منطقه منور در شمال تبریز، هریس، اهر، کلیبر، مهاباد، سلماس، ماکو، مرند (کشکسرای)، سراب، و زنوز. واحدهای سنگی مورد مطالعه عبارتند از الیوین­بازالت، تراکی­بازالت و بازالتهای­آندزیتی. در مقاطع میکروسکوپی، بافت میکرولیتیک پورفیری، هیالومیکرولیتیک پورفیری حفره دار و دولریتی دارند. بر پایه نتایج آنالیزهای شیمیائی، ماگمای تشکیل دهنده سنگها دارای ماهیت قلیایی به نسبتNa۲O/K۲O>۱  است. محیط زمین­ساختی نمونه­های مورد مطالعه در نمودار­های مورد استفاده در گستره قوس­های آتشفشانی که پس از برخورد بوجود آمده­اند قرار می­گیرند. بررسی الگوهای عناصر کمیاب خاکی برای نمونه­های مورد مطالعه نشان می­دهد که شیب عمومی تغییرات دارای روند نزولی است و نشانگر غنی شدگی سنگهای بازالتی از عناصر نادر خاکی سبک (LREE) و تهی شدگی از عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) است. از بی­هنجاری­های دیگر در نمودارها، ناهنجاری منفی ضعیف عبارتند از Eu، Ta، Nb، و ناهنجاری مثبت و شاخص عناصر U، Th، La، Rb، Ba، Cs، است. بررسی الگوهای پراکندگی عناصر نادر خاکی، نشان دهنده تشکیل ماگما از یک خاستگاه گوشته ای استنوسفری (گارنت لرزولیت) است.

کلیدواژه ها:

Basaltic eruptions ، Azerbaijan ، Plio-Quaternary basalts ، Alkali olivine basalts ، فوران های بازالتی ، آذربایجان ، بازالت های پلیو کواترنر ، قلیایی الیوین بازالت.