مطالعه و بررسی۲۰ نمونه سفال کلینکی استان کردستان و انجام آزمایش های مقایسه ای با نمونه رس های برداشته شده از منطقه ی هشمیز

پس از اخذ مجوز از پژوهشکده باستان شناسی، بیست قطعه سفال کلینکی به دو روش پیمایشی و در مواردی که طی بررسی سطحی، امکان یافت نمونه­ای که شرایط لازم برای انجام آزمایشات را نداشت، از نمونه­های جمع آوری شده در بانک سفال استان کردستان، استفاده شد. همچنین نمونه های خاک رس نیز، از روستای هشمیز استان کردستان، جهت آزمایش و تجزیه عنصری، با هدف به دست آوردن تکنولوژی تولید و شناسایی منشاء این نوع سفال جهت پاسخ به بوم­آور بودن یا وارداتی بودن این نوع سفال شاخص استخراج شد. آزمایش های صورت گرفته شامل پراش اشعه ایکس(XRD)، آنالیز حرارتی افتراقی(DTA/TG) و طیف سنجی فلورسانس اشعه ایکس(XRF) بود. به استثنای یک نمونه، آنالیز های به دست آمده معرف یک گروه شیمیایی و کانی شناسی همجنس بودند. فاز های کانی شناسی مشاهده شده عبارت بودند از کوارتز، فلدسپات پتاسیم (میکرو کلین) و پلاژیوکلاز (آلبیت و اولیگوکلاز). از مطالعه­ی آزمایش های XRD، دو نمونه خاک رس بومی این منطقه، حضور کوارتز، کائولینیت، میکا، فلدسپات و پلاژیوکلاز مشاهده شد. وجود پیک گرماگیر در آنالیز حرارتی افتراقی (DTA/TG​​) در نمونه­ی شاهد و عدم وجود آن در منحنی نمونه سفال ها، نشان داد که دمای پخت سفال ها بالاتر از ۵۵۰-۶۰۰ درجه سانتی گراد بوده است؛ آزمایش پخت در دمای بین ۴۰۰-۱۲۰۰ درجه سانتیگراد در محیط احیاء نشان داد که کانی میکا در دمای بیش از ۹۰۰ درجه سانتی گراد ناپدید می گردد. از این رو، دمای پخت سفال ها باید بالاتر از ۹۰۰ درجه سانتیگراد باشد. نزدیک بودن نتایج آزمایش های شیمیایی سفال ها و تجزیه­ی عنصری خاک رس های برداشته شده از منطقه، نشان دهنده­ی تولید بومی این نوع سفال­ است.

کلیدواژه ها:

سفال کلینکی ، پراش اشعه ایکس ، آنالیز حرارتی افتراقی ، طیف سنجی فلورسانس اشعه ایکس