اثر اسید هیومیک و EDTA بر ویژگی های رشدی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه کلزا تحت تنش سمیت مس

چکیده سالانه مقادیر زیادی از آلاینده ها وارد محیط زیست شده و سبب تجمع فلزات سنگین نظیر مس در خاک می شوند. در این راستا، به منظور بررسی اثر سطوح مختلف مس و مصرف اصلاح‎گرهای خاک بر صفات مورفولوژیک، اجزای عملکرد و عملکرد دانه کلزا (Brassica napus L.)، آزمایش گلخانه‎ای به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول غلظت مس در چهار سطح شامل شاهد (بدون مصرف مس) ، ۱۰۰، ۲۰۰ و ۳۰۰ میلی‎گرم بر کیلوگرم خاک و فاکتور دوم مصرف اصلاح‎گر خاک در پنج سطح شامل ۲/۲۹ و ۲/۲۹۲ میلی گرم اتیلن دی‎آمین تترا استیک اسید (EDTA) بر کیلوگرم خاک (معادل ۱/۰ و ۱ میلی مول بر کیلوگرم)، ۲۵/۱ و ۵/۲ میلی گرم اسید هیومیک بر کیلوگرم خاک (معادل ۵/۲ و ۵ کیلوگرم در هکتار) و شاهد (بدون مصرف اصلاح‎گر) بودند. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع و تعداد برگ در بوته، سطح برگ، تعداد شاخه فرعی و تعداد خورجین در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و وزن خشک اندام هوایی در بوته بودند. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت مس در خاک صفات مورفولوژیک و عملکرد کلزا کاهش یافت، اما مصرف اصلاح گر خاک منجر به افزایش عملکرد دانه به دلیل بهبود صفات مورفولوژیک و اجزای عملکرد شد. مصرف ۲/۲۹۲ میلی گرم EDTA بر کیلوگرم خاک، ۶/۱۸ درصد عملکرد دانه بیشتری را نسبت به تیمارشاهد (فاقد اصلاح گر) ایجاد کرد. مصرف ۲/۲۹ میلی گرم EDTA بر کیلوگرم، ۲۵/۱ و ۵/۲ میلی گرم اسید هیومیک بر کیلوگرم خاک هر چند سبب افزایش عملکرد دانه کلزا نسبت به تیمارشاهد شدند، ولی این افزایش معنی­دار نبود. به استثنای وزن هزاردانه، تاثیر EDTA روی تمام صفات مورد بررسی چشمگیر تر از اسید هیومیک بود. مقایسه سطح بحرانی سمیت مس برای ماده خشک نسبی اندام هوایی و عملکرد نسبی دانه نشان داد که مصرف اصلاح گرها در غلظت های پایین نسبت به غلظت های بالا سبب افزایش تحمل گیاه در برابر سمیت مس شدند.

کلیدواژه ها:

اصلاح گر ، سطح برگ ، سمیت ، عملکرد دانه ، فلز سنگین ، کلزا