توسعه یک شاخص کمبود آب شهری (مطالعه موردی: شهر تهران)

در این مطالعه، شاخص درک کمبود آب شهری (UWSPI) به منظور پایش شدت کمبود آب در مناطق شهری که در آب های سطحی منبع غالب تامین نیاز آب خانگی است، توسعه داده شده است. شاخص UWSPI که می توان شکل اصلاح شده شاخص فالکن مارک درنظر گرفت، برای نشان دادن تفاوت بین خشکسالی هیدرولوژیکی و خشکسالی که جامعه به دلیل کمبود سرانه آب شرب در طول زمان درک می کند، ارائه شده است. برای اعمال شاخص توسعه یافته، شهر تهران که منبع مهم تامین نیاز خانوارهای خود را از منابع آب سطحی حوضه های آبریز اطراف (حدود ۷۲ درصد) تامین می کند، به عنوان مطالعه موردی درنظر گرفته شد. سری های زمانی داده های ماهانه جریان آب های سطحی ورودی به پنج مخزن اطراف شهر تهران در بازه زمانی ۲۱ ساله (۱۳۷۷-۱۳۹۷) و مقدار جمعیت سالانه شهر تهران به عنوان داده های اولیه انتخاب شدند. نتایج نشان داد که مقادیر سالانه شاخص UWSPI در سه دوره زمانی ۲۰۰۷-۱۹۹۸، ۲۰۰۹-۲۰۰۷ و ۲۰۱۸-۲۰۰۹ به ترتیب دارای مقادیر منفی، نزدیک به صفر و مثبت است. در دوره اول (UWSPI>۰)، خشکسالی هیدرولوژیکی حاکم است و درک شهروندان شهر تهران از کمبود آب کم است. اما در دوره سوم که UWSPI<۰  است، درک جامعه از کمبود آب بسیار بیشتر از خشکسالی هیدرولوژیکی است. این بدان معناست که خشکسالی هیدرولوژیکی پایداری تامین آب مورد نیاز شهر را تهدید می کند. بنابراین برای مدیریت خشکسالی نیاز به راهکارهای سختگیرانه است. همچنین، نتایج نشان داد که علیرغم عدم تغییر در حجم ورودی به سدها، رشد سریع جمعیت تهران عامل اصلی درک کمبود آب در دوره اخیر بوده است.

کلیدواژه ها:

شاخص کمبود آب ، پایداری منابع آب ، خشکسالی هیدرولوژیکی ، نیاز آبی تهران ، رشد جمعیت