ارزیابی اثر کاربری اراضی و برخی ویژگی های خاک بر هدایت هیدرولیکی اشباع

پارامترهای هیدرولیکی برای درک جریان رطوبت در خاک غیراشباع بسیار مهم می باشند و در مدل سازی جریان رطوبت، آلاینده ها و عناصر غذایی در خاک، استفاده میگردند. مدیریت خاک و کاربری اراضی، با تاثیر بر ویژگی های خاک می توانند مستقیما خصوصیات هیدرولیکی خاک را تغییر دهند. هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی اثر کاربری های مختلف اراضی بر هدایت هیدرولیکی اشباع خاک (ks) بود. این پژوهش در ۱۰۰ هکتار از اراضی منطقه خضرآباد در ۲۵ کیلومتری جنوب شهرستان جیرفت انجام گردید. به کمک نرم افزار Google earth و Arc GIS، منطقه به بلوک هایی با ابعاد ۱۰۰۰×۱۰۰۰ متر شبکه بندی شد. مختصات جغرافیایی مراکز هر بلوک به عنوان محل نمونه برداری انتخاب و (ks) توسط دستگاه نفوذسنج گلف تعیین گردید. برای انجام درون یابی و تهیه نقشه های مکانی، از روش کریجینگ استفاده شد. نتایج نشان داد که (ks) با هم بستگی مکانی قوی از تغییرپذیری مکانی بالایی برخوردار است که این تغییرات در کاربری باغ بیش ترین و در کاربری بایر کم ترین مقدار را در برگرفتند و دلیل این امر نوع کاربری و تکنیک مدیریتی بسته به نوع کاربری و نشان دهنده تاثیر کاربری اراضی بر (ks) بود. الگوی پراکنش ks با متغیر شن هم روند و با الگوی پراکنش رس در خلاف جهت دیده شد که همین امر، تاثیر ویژگی های فیزیکی خاک را بر (ks) نشان داد. با توجه به پارامترهای ارزیابی MBE (میانگین انحراف خطا)، MAE (میانگین قدر مطلق خطا) و CRM (ضریب جرم باقی مانده)، بهترین مدل برازش داده شده به ks، مدل گاوسی بود و ویژگی های خاک نظیر ks، دارای تغییرپذیری مکانی وابسته به مقیاس نمونه برداری بودند. به طور کلی مشخص گردید که کاربری های اراضی، بسته به نوع کاربری و تکنیک مدیریتی مورد استفاده، با تاثیر بر خصوصیات خاک، باعث تغییر در ks می شوند.

کلیدواژه ها:

تغییرپذیری مکانی ، جیرفت ، کریجینگ ، نفوذسنج گلف