فاکتورهای بیماری زایی قارچ Zymoseptoria tritici، عامل لکه برگی سپتوریایی گندم در کانون های بیماری در سال های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰

لکه­برگی سپتوریایی گندم با عامل Zymoseptoria tritici یکی از شایع­ترین بیماری­های قارچی این محصول در مناطق پربارش می­باشد. شناسایی فاکتورهای (ژن­های) بیماری­زایی و دینامیسم تنوع ژنتیکی جمعیت های بیمارگر در کانون­های آلودگی، از اساسی ترین گام ها برای رسیدن به مقاومت­های موثر و پایدار ژنتیکی در روند تهیه ارقام مقاوم نسبت به این بیماری می­باشد که می تواند از طریق رصد این فاکتورها بر روی ارقام و لاین های افتراقی گندم در خزانه­های تله انجام گیرد. به­منظور پایش فاکتورهای بیماری­زایی قارچ عامل لکه برگی سپتوریایی و اثر بخشی ژن­های مقاومت نسبت به جمعیت های بیمارگر، واکنش ۲۶ ژنوتیپ افتراقی بین­المللی گندم تحت شرایط آلودگی طبیعی در قالب خزانه­های تله در مزارع ایستگاه­های تحقیقاتی مغان، دزفول و گرگان به­عنوان کانون­های آلودگی در کشور طی سه سال متوالی (۱۴۰۰-۱۳۹۸) در مقیاس دو رقمی ۹۹-۰۰ مورد بررسی قرار گرفت. همچنین واکنش گیاهچه­ای ژنوتیپ­های افتراقی نسبت به جدایه­های قارچی جمع­آوری شده از کانون های آلودگی در شرایط گلخانه ای بررسی شدند. این تحقیق نشان داد که الگوی بیماری­زایی جمعیت های بیمارگر در هر سه منطقه و طی سال­های مورد مطالعه متفاوت بود. بر اساس داده های گیاهچه­ای و گیاه بالغ، پرآزارترین جمعیت پاتوتیپی مربوط به منطقه مغان و سپس دزفول بود، و کم­ترین پرآزاری در جمعیت پاتوتیپی منطقه گرگان مشاهده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که در برنامه­های به نژادی گندم می­توان از ترکیب­های مختلف ژن­های مقاومت موجود در ژنوتیپ­های افتراقی M۳ (Stb۱۶q & Stb۱۷)، KM ۷ (Stb۱۶ (S۲۳))، Cs synthetic (Stb۵)، Kavkaz-K۴۵۰۰ (Stb۶, Stb۷, Stb۱۰ & Stb۱۲)، Flame (Stb۶)، ۳HD-۱۳۸ (Stb۱۸ (S۲۵-winter type))، Oasis (Stb۱)، TE ۹۱۱۱ (Stb۶, Stb۷ & Stb۱۱)، Veranopolis (Stb۲ & Stb۶)، Tadinia (Stb۴ & Stb۶) و KM ۴۱ (Stb۱۷ (S۲۴)) برای ایجاد مقاومت موثر نسبت به جمعیت های بیمارگر در مناطق مختلف استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

برنامه های به نژادی ، پرآزاری ، ژنوتیپ های افتراقی ، ژن های مقاومت ، Zymoseptoria tritici