ارائه مدل مفهومی سیستم ارزشیابی اساتید در دانشگاههایعلوم پزشکی ایران

مقدمه : استقرار سیستم ارزشیابی استاد در هر موسسه ی آموزشی با دو هدف ، اصلاح و توسعه ی عملکرد استاد و تامین پاسخگویی اجتماعی می باشد. تامین این اهداف در نظام آموزشی ، مستلزم وجود یک سیستم جامع ارزشیابی استاد می باشد به نحویکه امکان دستیابی به هر دو هدف را فراهم آورد. لذا در این پژوهش تلاش شد با در نظر گرفتن شرایط ، امکانات و زمینه ی فرهنگی موجود در ایران ، و استفاده از تجارب موجود در کشور، مدلی کاربردی و تقریبا جامع ، برای سیستم ارزشیابی استاد در حیطه ی آموزش ، ارائه نمائیم که انتظار می رود باعث تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف سیستم جاری در دانشگاه های علوم پزشکی ایران گردد.روش اجرا: این پژوهش در چهار مرحله انجام شد. ابتدا یک مطالعه ی مروری به منظور دستیابی به حداکثر اطلاعات در زمینه سیستم های ارزشیابی داخل و خارج از کشور انجام شد. سپس بر اساس نتایج آنها و شرایط موجود کشور تعدادی از اجزاء که می توانست در مدل پیشنهادی قرار گیرد انتخاب شدند. سپس با استفاده از FGD در گروه متخصصان ، این اجزاء تایید و نهایی شدند. پس از آن با رویکرد نظریه عمومی سیستم ها، با ترکیب و جایدهی این اجزاء و ارتباط و تعامل این اجزاء با هم در یک شکل شماتیک ، مدل پیشنهادی اولیه طراحی شد و مراحل اجرایی فرایند ارزشیابی استاد بر اساس این مدل تدوین گردید.سپس برای تعیین تناسب و جامعیت مدل پیشنهادی از طریق مصاحبه و مناظره ی حضوری نظرات ۵ تن از متخصصان جمع آوری شد. در انتها بر اساس نتایج مصاحبه ها، اعضای گروه تحقیق مدل نهایی را تکمیل و ارائه دادند.یافته ها: از تجزیه و تحلیل و ترکیب نتایج آنها اجزاء مدل اولیه استخراج شدند. این اجزاء عبارت بودند از درونداد، فرایند، برونداد، بازخورد، فراارزشیابی و ارتباطات بین اجزاء. درون داد شامل : اهداف ارزشیابی استاد، ابزارهای متناسب با تامین هدف و منابع اطلاعاتی متناسب با هدف می باشد. فرایند شامل دو بخش تکوینی و تراکمی است . برونداد شامل محصولات و نتایج حاصل از هریک از فرایندها می شود. بازخورد مجموعه ای از ارتباطات دوسویه به منظور اصلاح سیستم است .فراارزشیابی که متشکل از دو بخش تکوینی و تراکمی است و نهایتا ارتباطات بین اجزاء که شامل تعدادی پیکان است که نشان دهنده ی روابط علت و معلولی و تقدم و تاخر زمانی بین اجزاء می باشد. ابزار و مواد ارزشیابی مورد استفاده به منظور تامین اهداف تکوینی و تراکمی مجزا دیده شده اند که عبارتند از: ابزار و مواد ارزشیابی برای تامین هدف تکوینی : شامل پرسشنامه توصیفی و یا غیر رسمی ، مصاحبه ، مستندات آموزشی دوره ، فیلم کوتاه از تدریس استاد (نظری، عملی ، بالینی )می باشند. ابزار و مواد ارزشیابی برای تامین هدف تراکمی : پرسشنامه ، مصاحبه ، مستندات دانش پژوهی آموزشی ، پورت فولیوی آموزشی ، مستندات آموزشی دوره ، مشاهده فیلم کوتاه از تدریس استاد (نظری، عملی ، بالینی ). منابع اطلاعاتی شامل دو مجموعه اختصاصی مربوط به اهداف تکوینی و تراکمی می باشند که عبارتند از: منابع اطلاعاتی برای تامین هدف تکوینی : دانشجویان undergraduate وpost graduate،همکاران ، خود استاد. منابع اطلاعاتی برای تامین هدف تراکمی :دانشجویان undergraduate وpost graduate، همکاران ، خود استاد و مدیر یا مدیران اعم از مدیرگروه و معاون و رئیس دانشکده و.... هر کدام از این منابع و ابزارها طی فرایندهای منحصربه فردی که طراحی شده به کار گرفته می شوند و در پایان محصول نهایی نیز مبتنی بر هدف ازارزشیابی شامل موارد زیر می گردد: محصول نهایی مربوط به هدف تکوینی : ارائه نقاط قوت و ضعف استاد به او همراه با ارائه مشاوره لازم ، مقایسه عملکرد فرد با عملکرد پیشین وی، تلاش در جهت رفع نقائص و تقویت نقاط مثبت . محصول نهایی مربوط به هدف تراکمی : کارنامه ارزشیابی مقایسه ای استاد نسبت به همکاران گروه و دانشکده و دانشگاه ، ارائه کارنامه به معاون آموزشی و سایر مدیران مافوق درصورت ضرورت برای اخذ تصمیمات مدیریتی و اجرایی ، تشویقی و تنبیهی (از قبیل ارتقاء، ترفیع ، انتصاب در پست های مدیریتی و...).بحث و نتیجه گیری : این مطالعه با هدف ارائه ی مدل مفهومی ارزشیابی استاد در حیطه ی وظایف آموزشی استاد انجام شد. در این مدل تلاش شد اهداف تکوینی و تراکمی ارزشیابی استاد مورد توجه قرار گرفته و هر دو هم زمان دیده شود. لذا در این مدل بر مبنای نوع هدف ، ابزار ارزشیابی و منابع اطلاعاتی و درنتیجه محصول نهایی اختصاصی شدند.محققین بر این عقیده اند که دستیابی به این سیستم می تواند بسیاری مشکلات موجود در سیستم ارزشیابی دانشگاه ها را مرتفع نموده و علاوه بر کمک به نیازهای مدیریت آموزشی به نتایج ارزشیابی استاد، به رشد کیفی آموزش ها کمک کند.