سطح بندی سکونتگاه های روستایی شهرستان ممسنی با استفاده از تکنیک های ساماندهی فضاها

طرح ساماندهی فضا و سکونتگاه­های روستایی به عنوان یک سند برنامه­ریزی برای مناطق روستایی تهیه می­گردد و هدف از آن بررسی جزئی و ارائه برنامه های تفصیلی برای توسعه روستاها در ابعاد مختلف در محدوده بخش تا سطح روستا است. در این پژوهش جهت به کارگیری تکنیک­های ساماندهی فضاها ­و سکونتگاه­های روستایی، سه روش سطح­بندی جمعیتی، سطح­بندی خدماتی و روش تعیین رابطه ظهور خدمات روستایی با طبقات جمعیتی مورد استفاده قرار گرفت و اطلاعات تمامی ۳۴۱روستای شهرستان ممسنی که محل سکونت حداقل ۳خانوار و بیشتر بودند، بررسی شد. تعداد خدمات موجود در هر روستا مثل: راه، مدرسه، مسجد، درمانگاه ، پزشک و... از اطلاعات آخرین دوره از شناسنامه آبادی های کشور، انتشار یافته توسط مرکز آمار ایران (۱۳۸۵) استخراج و توسط نرم­افزار SPSS  تجزیه و تحلیل شد. در تکنیک سطح بندی جمعیتی، سکونتگاه­ها از لحاظ جمعیتی بر مبنای نقاط افت مشهود منحنی، به ۷ طبقه تقسیم شدند. در تکنیک سطح بندی خدماتی نقاط روستایی مشخص شده در روستاهای شهرستان ممسنی، توالی ظهور ۴ نوع خدمت در یک آبادی بر اساس جمعیت امری عادی بوده است. اما ارتقاء آن به سطح ۵ الی۱۲ خدمت قدری دشوار بوده و نیازمند ظرفیت خاصی از جمعیت و اقدامات ارادی است. همین حالت در سطح ۱۳ الی ۱۸ و سطح ۱۹ و۲۰ خدمتی و همچنین ۲۱ تا۲۴ و در نهایت سطح ۲۵خدمت و بیشتر وجود دارد. در این تکنیک نیز با در نظر گرفتن تغییرات منحنی، نقاط روستایی از لحاظ تعداد خدمات به ۶ مقطع، دسته­بندی شدند. در ادامه پژوهش با استفاده از تکنیک تعیین رابطه ظهور خدمات روستایی با طبقات جمعیتی، به بررسی اقتصادی بودن نسبت برخورداری آبادی های هر یک از طبقات جمعیتی از هر کدام از خدمات پرداخته شد و مشخص شد در طبقه جمعیتی مختلف در روستاها با توجه به عامل های متفاوت داخلی و خارجی همچون (نفوذ محلی و ناحیه­ای، فاصله از مرکز شهرستان، دسترسی، ویژگیهای محیطی و اقتصادی- اجتماعی روستاها) ۱هر کدام از این نقاط جمعیتی دارای نوعی از طبقه بندی و سطح معینی از خدمات بوده­اند.

کلیدواژه ها:

روستا ، تکنیک های ساماندهی فضایی ، سطح بندی روستایی ، ممسنی