بررسی سیاست های حمایتی دولت ها از بیمه ی کشاورزی با تمرکز بر ایران

مقدمه و هدف: کشاورزی، فعالیتی توام با ریسک بوده و دامنه گسترده ای از ریسک ها بر درآمد حاصل از تولیدات کشاورزان تاثیرگذار است. در میان روشهای متعدد مدیریت ریسک، بیمه کشاورزی به‎عنوان یک ابزار حمایت غیرقیمتی، جایگاه ویژهای دارد. ناتوانی و عدم تمایل بخش خصوصی به عملیات بیمه ای در کشاورزی، دخالت بخش دولتی را در مطالعه، طراحی و اجرای برنامه های بیمه ی کشاورزی اجتناب ناپذیر ساخته است. مطالعه حاضر با هدف ارائه تصویر روشنی از جایگاه حمایت دولتها از بیمه کشاورزی، محاسبه شاخص های بیمه و تعریف سازوکار مناسب حمایتی دولتی از بیمه محصولات کشاورزی در ایران به نگارش درآمد. مواد و روش ها: مطالعه به ­صورت تحلیلی- توصیفی بوده و گردآوری آمار و اطلاعات مورد نیاز، مبتنی بر منابع اسنادی (کتابخانه ای) انجام شد. تجربیات جهانی حمایت دولتها از بیمه کشاورزی عمدتا با تکیه بر مطالعات بانک جهانی در سال ۲۰۱۰ میلادی و وضعیت بیمه کشاورزی ایران با استفاده از منابع اطلاعاتی داخلی در یک دهه ی اخیر، مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: بررسی حمایت دولتها از بیمه های کشاورزی در کشورهای منتخب نشان داد که اولا اجرای مناسب بیمه کشاورزی بدون حمایت دولت، ممکن نیست. ثانیا، متداولترین نوع حمایت دولتی از بیمه های کشاورزی در کشورهای مورد بررسی، پرداخت یارانه حق بیمه است و در کشورهای هندوستان، کانادا، ایالات متحده آمریکا و چین، بیش از نیمی از حق بیمه ها توسط دولت پرداخت شده است. ثالثا، دولت به­ صورت مستقیم حمایت های تکمیلی دیگری در قالب وضع قانون بیمه کشاورزی، پرداخت یارانه آموزش کشاورزان، پرداخت یارانه تحقیق و توسعه ی محصولی، بیمه های اتکایی دولتی، پرداخت یارانه هزینه های اداری و عملیاتی بیمه گران، معافیت مالیاتی فروش حق بیمه های کشاورزی، تنظیم نرخ های منصفانه و مقرون به ­صرفه محصولات بیمه ای، پرداخت یارانه اضافی به‎منظور خرید بیمه نامه های گروهی و... به ­عمل می آورد. در ایران در یک دهه اخیر (۱۴۰۱-۱۳۹۱) به ­طور متوسط، ۷۵ درصد حق بیمه ها توسط دولت پرداخت شده است. بالابودن سهم هزینه های اجرایی در برنامه بیمه ای، تاییدی بر مدیریت پرهزینه عملیات بیمه کشاورزی دولتی در کشور است. نسبت خسارت بر پایه ی کل حق بیمه (میانگین ۹۱ درصد)، نسبت خسارت کشاورز (میانگین ۲۹۱ درصد)، نسبت هزینه های اجرایی (میانگین ۵۹) و نسبت هیزل (میانگین ۳۵۰)، همگی بیانگر وابستگی بالای بیمه کشاورزی ایران به حمایتهای دولتی است. نتیجه گیری: پرداخت حدود ۷۵ درصد یارانه ی حق بیمه توسط دولت، پرداخت غرامات بالا به ­سبب تواتر و شدت ریسکها، فقدان بازار بیمه اتکایی داخلی و عدم بهره گیری از ظرفیت بازار بیمه اتکایی بین المللی، همگی از دلایلی هستند که تداوم حمایت هدفمند و کارامد دولتی از بیمه کشاورزی را در ایران همانند سایر کشورهای منتخب، ضروری ساخته است. در همین راستا، بر ایجاد تحول در ساختار سازمانی صندوق بیمه کشاورزی با مشارکت بخش خصوصی، بازبینی طرح بیمه ای، قیمت گذاری دقیق محصول بیمه ای با توجه به خطرات، هدفمند نمودن یارانه های دولتی بیمه کشاورزی، استفاده از ظرفیت بیمه های اتکایی خصوصی و بین المللی و کاستن از هزینه های اجرایی و عملیاتی تاکید می گردد.

کلیدواژه ها:

Insurance ، Agriculture ، Government support ، Iran ، ایران ، بیمه ، حمایت دولتی ، کشاورزی