کارکردهای پسوند اشتقاقی «ین» در غزلیات حافظ شیرازی

زبان از نظر ذهنی، ابزار تفکر و از نظر ساختاری، نظامی از نشانه هاست. انتقال پیام و برقراری ارتباط منوط به شناخت رابطه اندیشه و نشانه است. نشانه های زبانی با دو فرایند اشتقاق و تصریف پدید می آیند و وندافزایی و ترکیب، دو فرایند قاموس واژه سازی اند. ادبیات کاربرد فراهنجار نشانه ها در حوزه صورت و معناست و معنای نشانه ها حسب بافت های موقعیتی، سیال است. نگاه حافظ به زبان، شاعرانه و صورت ساخت واژه ها و سبک فردی، نمودار آن است. پسوند اشتقاقی «ین» یکی از نشانه های زبانی با کارکردهای خاص در غزلیات حافظ است و این مقاله آن را به روش توصیفی-تحلیلی و به صورت هم زمانی در سه محور: ۱) واژه سازی ۲) معناآفرینی ۳) هنرآفرینی، تحلیل کرده است. براساس نتایج، پسوند اشتقاقی «ین» با «هفت واژه پایه» به کار رفته و سه نوع واژه ساخته: الف) صفت؛ ب) اسم؛ پ) ضمیر. بر این اساس پسوند اشتقاقی «ین» در سه واژه مذکور، ساختاری هم آوا، اما کارکردی متفاوت دارد. ساختمان این واژه ها دو گونه است: الف) مشتق: بر بنیاد وندافزایی به واژه پایه ساده؛ ب) مشتق-مرکب: بر مبنای وندافزایی به واژه پایه مرکب. معناآفرینی در اشعار حافظ سه شیوه دارد: ۱) معناسازی ۲) معنابخشی ۳) انتقال معنا. حس آمیزی، ایهام تناسب و واج آرایی از پرکاربردترین آرایه ها با پسوند اشتقاقی «ین» در اشعار حافظ هستند.