تاثیر پدیده ENSO بر بارشهای زمستانه ایران

الگوهای مختلف گردش جوی شرایط آب و هوایی متفاوتی را باعث می شوند. برای مثال تغییر در فراوانی وقوع الگوهای گردش جوی و تیپ های هوا منجر به تغییر الگوی بارش میشود، بنابراین مطالعه و بررسی تیپ های هوا می تواند به عنوان معیاری برای بررسی تغییرات الگوی بارش به کار گرفته شود. تغییر پذیری بارش یکی از مهمترین فاکتورهای آب و هوایی استکه سیستم های طبیعی و اقتصادی راکنترل می کند. این موضوع به ویژه در مناطقی نظیر ایران که درمنطقه خک و نیمه خشک واقع شده، چشمگیرتر است. در مقاله حاضر رابطه فراوانی تیپ های هوا با شاخص ENSO موردتحلیل قرار گرفته است. به منظور طبقه بندی تیپ های هوا، داده های روزانه مربوط به تراز 500 هکتوپاسکال و سطح زمین در فصل زمستان طی دوره آماری 2003-1961 ازمرکز داده های NCEP تهیه گردید. برای طبقه بندی تیپ های هوای روزانه، از روش تحلیل عاملی خوشه بندی استفاده شد و در نهایت8 تیپ هوای اصلی در فصل زمستان برای ایران شناسایی شد. به منظور شناسایی ارتباط بین فراوانی انواع تیپ های هوا با فازهای مثبت و منفی ENSO، داده های ماهان شاخص فوق نیز از مجموعه داده های بازسازی شده NCEP استخراج گردید و فراوانی هر یک از تیپ های هوا طی فازهای مثبت، منفی و نرمال محاسبه شد. نتایج نشان داد که تیپ های هوای پر فشار اروپای شمالی، پرفشار مرکزی، پر فشار اروپای شرقی و تلفیق سامانه پر فشار سیبری با فشار اروپایی در فاز El Nino از فراوانی بیشتری برخوردارند . در حالی که تیپ هوای پر فشار سیبری و پر فشار شرقی – شمال شرقی در دوره های La Nino بیشتر است.

کلیدواژه ها:

الگوهای گردش جوی ، تیپ های هوا ، تحلیل عاملی ، خوشه بندی ، انسو ، ایران